Ontwikkelaars luiden noodklok: huidige beleid belemmert grootschalige projecten met zonnepanelen

De Alliantie Zon – een samenwerking tussen GroenLeven, KiesZon, Solarfields, Sunrock en TPSolar – heeft adviesbureau Berenschot onderzoek laten doen naar het economische perspectief bij het ontwikkelen van zonne-energieprojecten binnen het huidige stimuleringskader van de SDE++. Bovendien is de noodzaak van de uitrol van zonne-energie richting de toekomst onderzocht, alsook de plannen binnen de Regionale Energie Strategieën (RES’en).

Nauwelijks mogelijk
De onderzoekers van Berenschot concluderen in het rapport ‘Paradox in de energietransitie: Ontwikkeling zon PV in de knel ondanks hoge energieprijzen’ dat de grootschalige uitrol van zonnepanelen binnen de huidige beleidskaders nauwelijks mogelijk is door fors hogere kosten en toegenomen complexiteit.

In het rapport is te lezen dat de sterk gestegen materiaal-, arbeids-, financierings- en transportkosten haaks staan op de eerder door het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) geraamde kostendalingen in de SDE++. Bovendien leiden de strengere eisen aan zonne-energieprojecten – zoals het aansluiten op maximaal 50 procent van het piekvermogen en multifunctioneel ruimtegebruik – kostenverhogend. Dit maakt dat er een mismatch is tussen de veronderstelde kosten, waardoor de SDE++ onvoldoende is om het grootste deel van de zonne-energieprojecten op dit moment te kunnen realiseren.

De beperkingen door netcongestie, de verzekerbaarheid van gebouwen met zonnestroomsystemen, constructieve beperkingen bij de toepassing van zon-op-dak en participatie-eisen zoals lokaal eigendom leiden daarbovenop tot een hogere complexiteit.

Realisatiegraad daalt
Zonder acute aanpassingen in het stimuleringsbeleid is de verwachting van de zonne-energiesector dat de realisatiegraad verder daalt (red. naar een niveau van tussen de 20 en 40 procent voor zon-op-dak en 75 tot 85 procent voor zon-op-land) en dat daarmee de uitrol van nieuwe zonne-energieprojecten stagneert. De dalende realisatiegraad is dit jaar al zichtbaar, want van januari tot augustus 2022 werden er 32 procent minder projecten gerealiseerd ten opzichte van dezelfde periode vorig jaar.

Aanbeveling 1: pas huidige stimuleringskader aan
De eerste aanbeveling van de onderzoekers van Berenschot is om het stimuleringskader aan te passen en zo tegemoet te komen aan de huidige verhoogde kostprijs van zon-pv, de strengere eisen, de verhoogde complexiteit en daarmee bijkomende kosten.

Het stimuleringsbeleid kan worden aangepast door:

• een correctie voor gestegen kosten in de huidige marktsituatie;
• voor toekomstige SDE-berekeningen rekening te houden met de verhoogde complexiteit en strengere eisen;
• een voorbeeld te nemen aan Duitsland waar vergoedingen en daadwerkelijke kosten dichter bij elkaar liggen doordat directe realisatie noodzakelijk is en aanvragen niet vrijblijvend is (red. zie kader).

Aanbeveling 2: creëer additioneel stimuleringsinstrument
De tweede aanbeveling is om een additioneel stimuleringsinstrument te creëren voor specifieke meerkosten die gepaard gaan met strengere eisen – zoals multifunctioneel ruimtegebruik en participatie – maar niet goed in te passen zijn in een generiek instrument als de SDE++.

Dit instrument kan de vorm hebben van een regionale subsidie met als doel de uitvoering van de RES’en te ondersteunen bij het behalen van de gestelde doelen. De regio krijgt hiermee middelen om het lokaal gewenste multifunctioneel ruimtegebruik mogelijk te maken, waardoor voorkomen wordt dat deze projecten niet gerealiseerd worden omdat de SDE++-regeling tekortschiet.

Aanbeveling 3: benut potentieel RES’en
De derde en laatste aanbeveling is om het potentieel van de RES’en te benutten door provincies en gemeenten te faciliteren en stimuleren om deze plannen tot uitvoer te brengen.