Marsha Wagner (Topsector Energie): ‘Tijd dat bedrijven gaan solliciteren op de arbeidsmarkt’

Wagner is programmadirecteur van de Human Capital Agenda van de Topsector Energie en lid van het topsectorenteam Roadmap Human Capital. Daarmee opereert ze in het epicentrum van een van de grote vraagstukken van deze tijd voor de energiesector: de energietransitie is een enorme opgave, waar zijn de mensen die het moeten doen?

Meiden
‘De energiesector heeft zich sinds 2016 gestaag doorontwikkeld’, aldus Wagner. ‘Met een groeicijfer van 2,4 procent werknemers doen we het iets beter dan de Nederlandse economie. Dat betekent dat we toch net even wat meer mensen uit de arbeidsmarkt hebben getrokken dan gemiddeld. Daarbij moet wel worden gezegd dat het aandeel vrouwen slechts 15 procent is. Dat heeft ook te maken met het relatief grote aandeel mbo’ers dat in onze branche werkt. Er zijn maar weinig meiden die kiezen voor technische middelbaar beroepsonderwijs. Het aantal mbo-studenten loopt bovendien terug. Dat komt mede door de vergijzing en ontgroening. Die trend houdt nog decennia aan, wat betekent dat het totale aanbod op de arbeidsmarkt voorlopig blijft dalen.’

Juiste skills
Wagner noemt de huidige staat van de arbeidsmarkt verontrustend. Een structurele oplossing voor de korte termijn bestaat niet. De tekorten aan mensen zijn nu al gigantisch, en niet alleen in de techniek. Tegelijkertijd wordt er ingezet op een versnelling van de energietransitie van Europa, mede om meer onafhankelijkheid van Russisch gas te bewerkstelligen. ‘Daar heb je voldoende mensen met de juiste skills voor nodig en die zijn er niet’, aldus Wagner. ‘Daar loopt nu heel veel op vast.’ Wat kan er dan toch worden gedaan, gegeven de beperkingen, om snelheid te maken? Het antwoord schuilt volgens haar allereerst in innovatie.

Technische foefjes
David van Petersen, coördinator van het HCA-programma van TKI Urban Energy: ‘Neem de zonne-energiesector. Er is een schreeuwend gebrek aan monteurs en installateurs. Innovaties kunnen een groot verschil maken. Bedrijven als Esdec en Van der Valk Solar Systems verzinnen met regelmaat nieuwe technische foefjes om hun montagesystemen vlot op daken te kunnen leggen. Het circulaire zonnepaneel van Solarge is frameloos, wat ten goede komt aan de installatiesnelheid. Dit soort innovaties, componenten en systemen steeds meer plug-and-play maken, kan de hoeveelheid arbeid per gerealiseerde kilowattpiek significant naar beneden brengen. Daar vragen wij dan ook volop aandacht voor bij het vormgeven van het Actieplan Groene en Digitale Banen.’

Half miljard
Het Actieplan Groene en Digitale Banen is een initiatief uit de koker van minister voor Klimaat en Energie Rob Jetten. Het moet nog dit jaar het levenslicht zien. Centraal staat het verkleinen van het tekort aan menskracht voor zowel de klimaattransitie als de digitale transitie. Wagner en Van Petersen verwelkomen dit initiatief. Er wordt de komende jaren zo’n half miljard euro geïnvesteerd in allerhande arbeidsmarktinitiatieven, bijvoorbeeld via Just Transition Fund, GroenvermogenNL, het opschalen van publiek-private samenwerkingen in het beroepsonderwijs en Topsectorenprojecten. Een meer gecoördineerde aanpak is welkom.

Onbenut potentieel
Wagner: ‘Het is ontzettend belangrijk om te bepalen wat de gezamenlijke strategie voor de komende jaren gaat worden en daar handen en voeten aan te geven. Nu worden bedrijven bijvoorbeeld uit meerdere hoeken benaderd om mee te doen aan verschillende projecten, terwijl hun dagelijkse prioriteiten echt elders liggen. Dat kan uiteraard anders, minder versnipperd en dus efficiënter. Naast meer inzetten op innovatie, zie ik daarbij ook grote kansen wat betreft het bevorderen van de instroom van nieuwe mensen. We moeten ook eens goed gaan nadenken over arbeidspotentieel dat tot nu toe grotendeels onbenut blijft, bijvoorbeeld mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt en migranten.’

Roer om
Wat is de kans dat het Actieplan Groene en Digitale Banen een papieren tijger zal blijken te zijn? Wagner en Van Petersen schatten die mogelijkheid klein in. Het gevoel van urgentie bij overheden, het onderwijs en bedrijfsleven is volgens hen groot, de actiebereidheid ook. Wagner plaatst echter wel een kanttekening. Een bedrijf hebben, vacatures plaatsen, kandidaten uitnodigen en de beste selecteren… Die tijd is voorbij. ‘Bij veel ondernemingen moet het roer wat dit betreft nog om. Het wordt tijd dat zij zelf gaan solliciteren op de arbeidsmarkt. Als je succes wilt hebben dan moet je jezelf aantrekkelijk maken, ook voor vrouwen bijvoorbeeld. Daarnaast moet je flexibel en creatief zijn. Je hebt bijvoorbeeld niet langer de luxe om op leeftijd te selecteren, iets wat toch al discutabel is. En ga eens zoeken op talenten in plaats van een vaststaand functieprofiel, en leid mensen vervolgens op.’