Burgerparticipatie in Vlaanderen: ‘Coöperatieve duurzame-energiesector gebaat bij schaalvergroting en professionalisering’

Het landschap van de coöperatieve opwekking van zonne-energie in Vlaanderen verschilt van dat in Nederland. Er zijn slechts 19 burgercoöperaties. In Nederland zijn dat er zo’n 700, bijna 2 keer zoveel als het aantal gemeenten. In Vlaanderen zijn er 2 grote coöperaties. Een daarvan is Beauvent. Die telt momenteel zo’n 7.700 leden en investeert in zon, wind, warmtekrachtkoppelingscentrales en warmtenetten. Dit jaar zal het opgehaalde kapitaal naar verwachting uitgroeien naar meer dan 17 miljoen euro en bedragen de totale investeringen er een veelvoud van.

Recent hoogtepunt
‘In Vlaanderen legt elke coöperatie haar eigen accenten’, aldus Haghebaert.’ Zo investeert de grootste coöperatie, Ecopower, vooral in wind en levert deze elektriciteit aan meer dan 50.000 particuliere eindklanten. Wij zetten naast wind meer in op zonne-energie, warmtekrachtkoppeling en warmtenetten. De andere coöperaties zijn recenter opgestart en volop in aangroei. Een aantal haalde intussen toch al meer dan 1 miljoen euro vennotenkapitaal op. Zij opereren vaak lokaler. Beauvent is 22 jaar geleden gestart in de Westhoek, inmiddels werken we in heel Vlaanderen. Zo realiseerden we al meer dan 200 zonne-energieprojecten met een totaal van 25 megawattpiek. Een recent hoogtepunt is het ophalen van 700.000 euro voor het leggen van 15.000 zonnepanelen op het dak van houtbedrijf Lemahieu in Gent.’

Leuk en charmant
Haghebaert geeft aan dat ieder burgerinitiatief voor gezamenlijke verduurzaming waarde heeft. Tegelijkertijd gelooft hij, gevraagd naar zijn kijk op die honderden energiecoöperaties in Nederland, in het creëren van schaalgrootte. ‘We willen de energietransitie substantieel versnellen. Dat voor elkaar proberen te krijgen met goedwillende vrijwilligers met een focus op hun eigen gemeente is leuk en charmant, maar weinig efficiënt, zelfs al zijn dat er in totaal heel veel.’ Door te groeien kun je professionaliseren, dat leidt tot meer slagkracht, kwaliteit en efficiëntie, stelt Haghebaert. Daarnaast, zo onderstreept hij, is inzetten op meer dan zon en wind belangrijk, bijvoorbeeld om financiële risico’s te spreiden.

Weinig enthousiasme
Hoe verhoudt de aanpak van Beauvent inzake lokale burgerparticipatie zich tot het creëren van draagvlak voor zonne-energieprojecten, winst laten landen in de gemeenschap en het realiseren van projecten die grote ontwikkelaars niet interessant vinden? Haghebaert: ‘In Vlaanderen is het vergund krijgen van wind op land problematisch. Net zoals in Nederland worden plannen voor windturbines met weinig enthousiasme ontvangen door mensen die in de omgeving wonen. Hier worden echter zelden zonnevelden ontwikkeld, en tegen zon op dak heeft niemand bezwaar.’

Links laten liggen
‘Beauvent geeft de mensen die in de buurt van onze projecten wonen en werken voorrang om deel te nemen in de coöperatie en zo de financiële vruchten van de projecten in de buurt te plukken’, zo gaat Haghebaert verder. ‘Dat werkt ook prima, de 700.000 euro voor de zonne-installatie van 8 megawattpiek in Gent was binnen anderhalve dag binnen door deelname van 750 Gentenaren. De lokale gemeenschap en economie gaan er dus van profiteren. Even daarvoor haalden we nog anderhalf miljoen euro aan kapitaal op bij bestaande en nieuwe coöperanten die 1 of meerdere aandelen van 250 euro kochten om meerdere zonne-installaties te financieren. Erkende coöperaties, zoals Beauvent, mogen wettelijk maximaal 6 procent dividend uitkeren. We zijn niet op jacht naar het hoogst mogelijke financieel rendement, wel naar het hoogste maatschappelijk rendement. We pakken graag projecten op die grote commerciële partijen links laten liggen.’

Weinig hobbels
Het gaat goed met de participatie van burgers in pv in Vlaanderen, zo stelt Haghebaert. Over de interesse om mee te investeren is niet te klagen. ‘Burgers participeren vol enthousiasme in onze (zonne-)projecten. Het systeem van zakelijke calls, waarin Beauvent vaste klant is, werkt goed.’ Ondertussen worden er door de coöperatie tevens projecten zonder subsidie gerealiseerd. Voor de toekomst ziet Beauvent weinig hobbels op de weg. ‘Uiteraard gaan we daarbij wel uit van een consistent beleid van de overheid, en dus niet het herroepen van toegekende subsidies’, aldus Haghebaert. ‘Ook is het zaak om nieuwe kansen te pakken, zoals het zo snel mogelijk aantrekkelijk maken van het delen van zonne-energie door bewoners van appartementencomplexen. Ook dat zal ons in staat stellen om de energietransitie te versnellen.’