Het Dilemma | Leidt het tekort aan polysilicium dit jaar tot een gebrek aan zonnepanelen? ‘Het probleem is groter dan dat’

Zonnepaneelfabrikanten kunnen dit jaar mogelijk niet voorzien in de vraag. Daarmee zou het versnellen van de energietransitie behoorlijk kunnen worden geraakt. Deze waarschuwing gaf het Chinese marktonderzoeksbureau PV InfoLink een week geleden af. Het stelde de verwachte globale vraag naar zonnepanelen met 12 procent naar boven bij naar 239 à 270 gigawattpiek. De wereldwijde productiecapaciteit is voldoende om daaraan te voldoen, het productievolume van polysilicium lijkt echter roet in het eten te gooien. Hoe kijkt Martin Visser, branchemanager Krannich Solar Nederland, naar deze zaak? Zijn de zorgen gerechtvaardigd?

Zien jullie een tekort aan zonnepanelen aankomen?
‘Wij hebben als groothandel die actief is op alle continenten directe contacten met de grote Chinese fabrikanten. Duidelijk is dat die allereerst hun lokale markt bedienen, en die is enorm. Daarna zijn de ogen op Amerika gericht, waar ondanks alles nog steeds heel veel pv wordt geïnstalleerd. Wat betreft Europa: wij doen leuk mee. Die positie zie je terug op het inkooptoneel. Europa staat niet vooraan in de rij als het gaat om levering van pv-producten uit China. Op dit moment maken wij ons echter weinig zorgen over zonnepanelen, we zien zelfs een lichte verbetering in de aanvoer.’

Je maakt je niet druk?
‘De coronapandemie leidde tot enorme issues in de supply chain; een tekort aan producten en prijsstijgingen. China voert nog steeds een zero-COVID-beleid. Een kleine uitbraak kan leiden tot het massaal stilleggen van fabrieken of logistieke stagnatie, ook productie van zonnepanelen. Vorige zomer gebeurde dat tevens op grote schaal vanwege een energietekort. Ook dat spook is nog niet verdwenen. Het zou zomaar weer kunnen gebeuren in de nabije toekomst, zo denken we bij Krannich, hoewel dat niet op feitelijke informatie maar op hear say, theorie en gevoel is gebaseerd. Het bericht van deze week dat stuwdammen in China vanwege de lage waterstand veel minder energie produceren, kan in dit kader worden beschouwd als een teken aan de wand. De problemen van de afgelopen jaren zijn er nog steeds, ze zijn groot en kennen een caleidoscoop aan oorzaken.’

Alles hangt met elkaar samen?
‘Neem de thuisbatterij. De vraag in Europa is geëxplodeerd, we konden ze niet aangesleept krijgen en dat is nog steeds het geval. Aan de opslag en het vervoer van batterijen zijn eisen en regels verbonden, ook in China. Op een gegeven moment waren alle distributieruimtes benut, er kon er geen één meer bij, wachtend op het moment dat de haven weer openging. Dat leidde tot het terugschroeven van de productie, hoewel we er hier om stonden te springen. Anders dan afwachten welke keuzen er daar worden gemaakt, kunnen we niet.’

Hoe plaats je dan die waarschuwing van PV InfoLink over een tekort aan polysilicium, die zal niet uit het niets komen…
‘Er is silicium genoeg, je vindt het overal ter wereld. Je hoeft het alleen maar te winnen, vervoeren, raffineren en in de productieketen te brengen. Ik denk niet dat het uiteindelijk zo’n vaart zal lopen met tekorten. Zonnepanelen zijn niet het probleem van vandaag of morgen. Omvormers en allerhande andere elektronica zijn dat wel. Fabrikanten kunnen, een enkele uitzondering daargelaten, de vraag niet bijbenen. Of ze nu uit China of het westen komen, op het oude productieniveau komen is al een hele opgave, en dat is niet genoeg. Wat betreft het tekort aan deze producten: daar zie ik dit jaar en ook een goed deel van 2023 geen verandering in komen. Dat zorgt voor heel veel spanning in de markt, ook omdat het de prijzen flink omhoogstuwt. Dat zie je overigens ook in andere sectoren, zoals de automotive.’

Het zal erger worden voordat het beter wordt?
‘Dat denk ik wel. En we kunnen hier in Europa wel klagen dat die schaarste onze energietransitie in de weg zit. Maar we hebben het natuurlijk onszelf aangedaan. Als we 10 jaar geleden hadden besloten om vol te investeren in het behoud en uitbouwen van onze pv-industrie en de toeleverketen, dan hadden we nu niet in deze situatie gezeten. In plaats daarvan hebben we ons volledig afhankelijk gemaakt van China. Er is geen sprake van een eendimensionaal, eenzijdig probleem; het kent vele grote en kleine facetten. Het incasseringsvermogen van de keten is klein. Er hoeft maar iets mis te gaan, bijvoorbeeld een boot die vastloopt in het Suezkanaal, en we merken het meteen. De enige structurele oplossing is de wederopstanding van een Europese pv-industrie. Maar zelfs als je daar volop in investeert, kost dat decennia.’

De sector moet maar wennen aan een nieuwe werkelijkheid van tekorten en hogere prijzen?
‘Er zal ongetwijfeld verbetering in komen. Tegelijkertijd zie ik dat onze klanten langzaamaan wennen aan het nieuwe normaal. We zijn met zijn allen ontzettend verwend geraakt; vandaag bestellen is morgen leveren. Mensen die jaren zonder zonnepanelen hebben gekund, willen ze nu binnen een week op hun dak hebben liggen. Daar gaat nu meer tijd overheen, maar is dat erg? Als ik een fiets bestelde moest ik daar vroeger ook 2 maanden op wachten; daar ben ik echt niet slechter van geworden. Ik denk dat we met zijn allen gewoon weer wat meer geduld moeten gaan opbrengen. Die zonnepanelen worden echt wel geleverd, zij het wat later. En vergeet ook niet dat we als sector in een luxepositie zitten. De vraag is enorm, er is werk zat, we maken een belangrijk verschil en iedereen kan er een goede boterham mee verdienen. Dat is allemaal heel positief en feitelijk hebben we weinig te klagen.’