Joost Andrea: ‘Van intensief zonneboeren naar energielandgoederen’

Je gaf onlangs een posterpresentie op Sunday, hoe kwam je daar terecht?
‘Ik studeerde Landschapsarchitectuur aan de universiteit van Wageningen (WUR), een opleiding op het snijvlak van ontwerp en onderzoek met landschap als medium. De energietransitie en klimaatadaptatie zijn daarbij belangrijke thema’s. Ik studeerde af op duurzame energielandgoederen, een relevant concept voor iedereen die zich met (zonne-)energie in het landschap bezighoudt.’

Waarom?
‘Het is de afgelopen 10 jaar hard gegaan met zonneparken. De focus lag vooral op techniek, zoveel mogelijk zonnestroom produceren. Dat is wellicht logisch. Het is allemaal nieuw wat ontwikkelaars doen – de uitrol is in korte tijd enorm versneld – en de SDE++ nodigt er ook toe uit. Maar het eist wel zijn tol. Er is niet voor niets sprake van een afnemend draagvlak en maatschappelijk verzet.’

Het moet anders?
‘Als we zo doorgaan dan verruilen we intensieve landbouw op grote schaal voor intensief zonneboeren. Dat moeten we niet willen. Maar er is een mooi alternatief: het realiseren van energielandgoederen.’

Wat zijn dat?
‘In feite combineer je productiviteit en allerhande waarden in 1 samenhangend en integraal ontwerp. Denk daarbij aan landbouw, energie, wonen, werken, waterbeheer, biodiversiteit, landschappelijke esthetiek… Zo gebeurde het ook op de vele landgoederen van weleer. Je gebruikt een deel van het land om te produceren en compenseert die belasting door elders andere zaken prioriteit te geven.’

Gaan we die kant al niet op met de gedragscode Zon op land en EcoCertified zonneparken?
‘Dat is nog steeds denken op perceelniveau. Er komt een zonnepark, wat kunnen we doen om het op te laten gaan in het landschap en ruimte voor flora en fauna te creëren? Maar ik heb het niet over het aanplanten van hagen om een park aan het zicht te onttrekken, het aanleggen van een paddenpoel of het inzaaien van kruiden- en bloemrijk gras.’

Waar dan wel over?
‘Een integraal gebiedsgericht ontwerp met hernieuwbare energie als onderdeel van de totale functionaliteit en esthetiek. Denk je vanuit synergie en systemen, dan kom je wellicht tot heel andere ontwerpen van zonneparken – installaties die op meerdere vlakken de dialoog met hun omgeving aangaan. Je kunt bijvoorbeeld ook tegelijkertijd andere opgaven oppakken, zoals de landbouwtransitie. 1 plus 1 moet dus 3 worden.’

Gaan die energielandgoederen ook worden gerealiseerd?
‘Daar is allereerst de wil voor nodig. Je moet het tevens durven en doen. Een grote hobbel is uiteraard geld. De businesscases voor zonneparken staan nu op zichzelf; private partijen investeren en worden geholpen met subsidie. Het creëren van energielandgoederen vraagt om een bredere visie, aanpak en inzet van middelen. Er moeten zich vele partijen achter scharen. Het vergt intensieve samenwerking. Maar kunnen we enkele succesvolle casussen optuigen, dan kan het concept tractie krijgen.’

En zo ga jij het verschil maken in de energietransitie?
‘Dit soort processen begeleiden en waarmaken is niet echt mijn ding. Anderen zijn daar beter in. Ik hou ervan om vernieuwende concepten te verzinnen en uit te werken. Ik denk ook dat die nodig zijn om onze energie- en klimaatdoelen daadwerkelijk te realiseren. Zo ligt er nog een flinke uitdaging in de stedelijke energieopgave, ook dat vind ik een heel spannende opgave.’