Rekenkamer: minister moet kiezen bij verdeling schaarse capaciteit stroomnet, huidige beleid ‘zorgelijk’

Door de snelgroeiende vraag naar elektriciteit en de energietransitie kampt Nederland met fikse problemen op het elektriciteitsnet. De Algemene Rekenkamer concludeert dat het beleid van minister Jetten tot nu toe nauwelijks bijdraagt aan de oplossing van het probleem. Dat is zorgelijk, volgens de organisatie die jaarlijks de inkomsten en uitgaven van de rijksoverheid controleert.

Vergaand
In zijn jaarlijkse Verantwoordingsonderzoek constateert de Algemene Rekenkamer dat de minister verschillende maatregelen heeft genomen die vooralsnog niet genoeg zijn om de netcapaciteitsproblemen te verminderen. ‘Daarbij valt op dat deze maatregelen vooral zijn gericht op het zo efficiënt mogelijk gebruiken van het bestaande elektriciteitsnet’, schrijft de Algemene Rekenkamer in zijn Verantwoordingsonderzoek. ‘Zo heeft de minister netbeheerders toegestaan de “spitsstrook” op het elektriciteitsnet te gebruiken om hernieuwbare elektriciteit in te passen op het net. Deze spitsstrook gebruikten netbeheerders alleen bij storingen of onderhoud. Een ander besluit van de minister is om geen nieuwe SDE++-subsidie te verstrekken aan projecten voor het opwekken van hernieuwbare elektriciteit, zoals wind- en zonneparken, in gebieden waar de maximale netcapaciteit al is bereikt. Dit moet aanvragers bewegen zich in gebieden te vestigen waar nog wel capaciteit beschikbaar is op het elektriciteitsnet. We constateren wel dat deze maatregelen tot nog toe nauwelijks een oplossing bieden voor het tekort aan netcapaciteit.’

Vergaande keuzes over de verdeling van de schaarse netcapaciteit zijn volgens de onderzoekers daarom onvermijdelijk, totdat het elektriciteitsnet voldoende is versterkt. De Algemene Rekenkamer constateert verder dat de minister tot nog toe nauwelijks maatregelen heeft genomen om de vraag naar netcapaciteit te beperken of meer te spreiden in de tijd. ‘Terwijl de minister met subsidies als de salderingsregeling, waarmee teruglevering van elektriciteit wordt beloond, bijdraagt aan deze vraag. Daarnaast hebben een brede coalitie van brancheorganisaties voor netbeheerders, het bedrijfsleven en medeoverheden het kabinet opgeroepen om keuzes te maken over de prioriteiten die netbeheerders moeten stellen in hun werkzaamheden, zolang het elektriciteitsnet nog onvoldoende is versterkt. Het toenemende tekort aan netcapaciteit kan anders tot maatschappelijk onwenselijke situaties leiden bij de verdeling van de schaarse netcapaciteit, bijvoorbeeld als belangrijke voorzieningen, zoals scholen, niet tijdig een werkende netaansluiting kunnen krijgen.’

‘Stel prioriteiten’
Waar onder meer de netbeheerders de minister dus vragen om prioriteiten te stellen over wie waar het eerst aangesloten mag worden, stelde de minister tot op heden dat dit mag bij investeringen in de uitbreiding van het elektriciteitsnet, maar niet bij de aansluiting van individuele aanvragers.

Europese regelgeving zou volgens hem voorschrijven dat netbeheerders alle aanvragers onder gelijke voorwaarden toegang moet geven tot het stroomnet. De Algemene Rekenkamer wijst echter op het feit dat het kabinet niet formeel bij de Europese Commissie heeft getoetst of de interpretatie van de minister van de regels juist is. Het is hierdoor niet duidelijk in welke mate Europese regelgeving een oplossing in de weg staat. De Algemene Rekenkamer verwacht dat, als dat nodig is, er ruimte is voor aanpassing van de EU-regels. Ook omdat in andere EU-lidstaten vergelijkbare knelpunten spelen bij de netcapaciteit.

Zorgelijk
Het beleid van minister Jetten om de problemen met de netcapaciteit te verminderen, wordt al met al door de Algemene Rekenkamer als ‘zorgelijk’ beoordeeld. ‘Wij bevelen de minister aan met voorstellen te komen om te bepalen welke kabinetsdoelen voorrang moeten krijgen. Treed verder in overleg met de Europese Commissie over de mogelijkheden om netbeheerders tijdelijk prioriteiten te laten stellen bij het uitbreiden van het elektriciteitsnet en bij het aansluiten van bedrijven en burgers op het elektriciteitsnet.’

De Algemene Rekenkamer besluit: ‘Baseer keuzes over prioritering van uitbreidingsinvesteringen van netbeheerders en van aansluiting van bedrijven en burgers op het elektriciteitsnet op een brede en navolgbare afweging van publieke belangen en informeer het parlement hier tijdig over.’