‘Meer ambitie én betere uitvoering klimaatbeleid landen nodig om doelen Parijs te halen’

Wereldleiders hebben in 2015 het Klimaatakkoord van Parijs getekend om klimaatverandering tegen te gaan. De optelsom van de individuele doelen voor 2030 is echter onvoldoende om op een uitstootniveau uit te komen dat overeenkomt met de doelen van het Parijsakkoord. Bovendien zijn de beleidsmaatregelen die momenteel uitgevoerd worden door deelnemende landen nog niet voldoende om hun nationale doelen te halen. Dat zijn enkele conclusies uit het proefschrift van Van Soest.

2 kloven
Van Soest deed onderzoek naar 2 ‘kloven’ in het klimaatbeleid. De eerste kloof is die tussen de doelen van het Klimaatakkoord van Parijs en de optelsom van individuele doelen, beloftes of ambities van de 192 partijen (red. 191 landen plus de Europese Unie) die het akkoord hebben ondertekend. Dit wordt de ambitiekloof genoemd.

De tweede kloof is die tussen de beloftes van landen en de daadwerkelijke uitvoering of implementatie van maatregelen om die beloftes te kunnen halen. Dit wordt de implementatiekloof genoemd.

Elke 5 jaar
In haar proefschrift behandelt Van Soest 3 hoofdvragen: hoe groot zijn de ambitie- en implementatiekloven?; wanneer kunnen landen netto nul broeikasgasuitstoot bereiken?; en hoe kunnen de kloven overbrugd worden?

Deze vragen sluiten aan bij de 3 hoofdvragen van de zogenaamde ‘Global Stocktake’ onder het Parijsakkoord, waarin elke 5 jaar wordt bekeken of de optelsom van individuele beloftes overeenkomt met de doelen van het akkoord: waar staan we, waar willen we heen, en hoe komen we daar? PBL ondersteunt dit proces via verschillende projecten en bijdragen aan de rapporten van het VN-milieuprogramma UNEP en het VN-klimaatpanel IPCC.

Integrated Assessment-modellen
Om deze vragen te kunnen beantwoorden, zijn zogeheten Integrated Assessment-modellen gebruikt, op mondiaal niveau en op het niveau van individuele landen. Daar kwam uit dat de mondiale ambitie- en implementatiekloven ongeveer even groot zijn. Bij elkaar opgeteld vormen ze het gat tussen enerzijds de verwachte uitstoot als gevolg van de huidige ambities én uitvoering en anderzijds de maximale uitstoot om de wereldwijde temperatuurstijging te kunnen beperken tot 1,5 graad Celsius respectievelijk ‘ruim onder’ 2 graden Celsius ten opzichte van het pre-industriële niveau.

Beide kloven zullen gedicht moeten worden. Om de ambitiekloof te dichten, zijn doelen voor het bereiken van netto-0 uitstoot van broeikasgassen rond 2050 een stap in de goede richting, mits ze daadwerkelijk gehaald worden. Ze moeten wel aansluiten op ambitieuze doelen voor de korte termijn en ondersteund worden met beleidsmaatregelen om te voorkomen dat de implementatiekloof groter wordt. Daarbij kan het kopiëren van succesvol beleid een opstapje bieden.

Bridge-scenario
In dat kader analyseert Van Soest aan de hand van het zogeheten Bridge-scenario hoe zogenaamde good practice policies, die tot 2030 kunnen worden uitgevoerd, kunnen bijdragen aan het dichten van de kloof. In dit scenario worden maatregelen gemodelleerd met gedifferentieerde doelstellingen voor rijkere en armere landen, gebaseerd op bewezen succesvolle voorbeelden in landen. Zo vormen ze een relevante en haalbare lijst van opties voor alle sectoren: landbouw, landgebruik, energievoorziening, gebouwen, industrie, transport, afval en overige sectoren.

Een voorbeeld is het verhogen van het aandeel van niet-fossiele voertuigen in de verkoop van nieuwe voertuigen naar 50 procent in 2030 in landen met een hoog inkomen, naar 25 procent in 2025 in China en naar 25 procent in 2030 in landen met lage inkomens.