Oproep provincies aan zonne-energiesector: maak werk van recycling en circulaire zonnepanelen

De brief van de 12 provincies gericht aan de stichting OPEN is afkomstig van het Interprovinciaal Overleg en opgesteld naar aanleiding van de roadmap ‘circulaire fotovoltaïsche industrie’ die stichting Zonne-energie Recycling Nederland (ZRN), PV Cycle en stichting OPEN onlangs hebben gepresenteerd.

Dialoog starten
De roadmap bevat onder meer de opzet voor een fraudeproof financieringsmechanisme voor de recycling van zonnepanelen. De provincies benadrukken in de brief 3 onderdelen die van belang zijn voor de ontwikkeling van een circulaire markt en aanpak voor zonnepanelen. Het hoogwaardig terugwinnen van grondstoffen uit zonnepanelen aan het einde van de levensduur; oude zonnepanelen zo lang mogelijk gebruiken – eventueel tweedehands – en nieuwe zonnepanelen circulair ontwerpen. De provincies zien een rol voor zichzelf weggelegd in de ontwikkeling van infrastructuur voor hergebruik van zonnepanelen, maar ook in het bevorderen van circulaire (markt)ontwikkelingen rondom zonnepanelen.

Via de brief aan stichting OPEN starten de provincies de dialoog over het circulair ontwerpen, inzamelen, verwerken en hoogwaardig recyclen van zonnepanelen. De ondersteuning die de provincies hierin kunnen bieden, kan volgens hen een extra stoot energie geven aan een circulaire markt voor zonnepanelen.

Risico op overconsumptie
‘In 2050 willen we als provincies zowel klimaatneutraal zijn als een volledig circulaire economie hebben’, schrijven de provincies in hun brief. ‘Deze 2 transities versterken elkaar, aangezien circulaire maatregelen additionele CO2-reductie opleveren. In de transitie naar duurzame energie spelen zonnepanelen een cruciale rol. De beperkte beschikbaarheid van de kritieke metalen en de overconsumptie van grondstoffen die nodig zijn om zonnepanelen te produceren, is echter een groeiend risico voor het laten slagen van de energietransitie. Aangezien we voortgang willen boeken binnen de energietransitie moet de inzet van zonnepanelen zo hoog mogelijk op de ladder van circulariteit plaatsvinden. Alleen op die manier kunnen we ervoor zorgen dat de snelheid van de energietransitie niet wordt afgeremd door een tekort aan grondstoffen en kunnen we als maatschappij de enorme retourstromen van zonnepanelen opnieuw gaan inzetten als waardevolle producten, materialen en grondstoffen.’

Circulariteit is naar de mening van de provincies binnen de energietransitie nog onvoldoende verankerd in beleid of financieel instrumentarium. ‘Dat heeft invloed op de versnellingspotentie en de bijbehorende businesscase voor circulaire zonnepanelen. De dynamiek van verschillende belangen en de onzekerheden in impact en kansrijkheid vragen om ketenbrede samenwerkingen en ruimte voor experimenten. Op die manier is het mogelijk om lerenderwijs te kunnen programmeren en bijsturen.’

Terugwinnen
De provincies benadrukken dat het bij de inzameling van zonnepanelen van belang is dat alle zonnepanelen worden beoordeeld op potentie voor hergebruik en dat alle producenten een rol gaan spelen in het financieringsmechanisme, om daarmee freeridersgedrag te voorkomen.

Het bedrag dat nodig is om dit proces in te richten, moet volgens hen hoog genoeg zijn om de kosten te dekken van het circulair inrichten van de gehele keten. ‘Hierbij moet ook aandacht komen voor de circulaire productie van zonnepanelen, aangezien circulaire zonnepanelen leiden tot lagere kosten voor hergebruik en hoogwaardigere terugwinning van materialen.’

2026
‘Wij willen graag vandaag starten met het van de grond krijgen van bovenstaande ontwikkeling’, vervolgen de provincies. ‘Dit om ervoor te zorgen dat er uiterlijk in 2026 een infrastructuur voor hergebruik en hoogwaardige recycling gereed is in onze 12 provincies. Wij nemen verantwoordelijkheid door het zo circulair mogelijk inkopen van zonnepanelen. Daarnaast willen we inzichtelijk maken welke belemmeringen de rijksoverheid moet wegnemen om deze ontwikkeling mogelijk te maken. We willen hierin graag samen optrekken.

Tweede leven
Ook willen de provincies het langer inzetten van zonnepanelen of waar mogelijk een tweede leven geven, hard maken. ‘Wij dragen graag bij aan het benadrukken van het belang van het benutten van de technische levensduur en het juiste vervangingsmoment van zonnepanelen. Daarnaast willen wij organisaties zoals stichting ZonNext ondersteunen om zich in te zetten voor het hergebruiken van nog goed werkende zonnepanelen en door ze te verbinden aan potentiële afnemers uit onze provincies.’

Markt stimuleren
Tot slot schrijven de provincies de circulaire (markt)ontwikkelingen rondom zonnepanelen te willen bevorderen. ‘Bijvoorbeeld via borging in het inkoopproces van overheden en andere stakeholders. Ook via vergunningverlening en subsidiëring kunnen wij hierop sturen. Graag gaan we in gesprek over de vraag hoe stichting OPEN de Nederlandse marktvraag naar circulaire panelen wil helpen ondersteunen om zo ook minder afhankelijk te zijn van geopolitieke ontwikkelingen.’