Het Dilemma | Pv is coming home: een grote kans voor dunnefilm-pv?

Is de wederopstanding van een Europese pv-industrie aannemelijk?
‘Ze is destijds ineengestort omdat er geen stabiele markt was, mede als gevolg van een incoherent subsidiebeleid. De Chinezen hebben daarvan geprofiteerd, maar er ook het probleem van ondervonden. Productielijnen van zonnecellen en zonnepanelen kwamen indertijd met regelmaat stil te liggen als gevolg van onvoldoende vraag. Er is nu sprake van een geheel andere situatie. De Europese vraag is groot en wordt groter. Dat betekent ook dat er een thuismarkt is voor een eigen industrie. Of die ontstaat, is uiteraard een kwestie van voldoende economy of scale.’

Wat bedoel je daarmee?
‘Een paar kleine zonnepaneelfabrieken realiseren heeft weinig zin. Als je een levensvatbare industrie wilt creëren dan moet je het groots doen, denken in gigawatts aan capaciteit. Bovendien zul je de hele keten in eigen huis moeten hebben. Er gaan binnen Europa steeds meer stemmen op om hier massaal in te investeren. In dat verband wordt er ook gesproken over de CO2-taks. Dat is natuurlijk een legitiem argument uit het oogpunt van de wenselijkheid van sustainable pv – het biedt ruimte aan Europese bedrijven die duurzame, nieuwe producten ontwikkelen en op de markt brengen. Je kunt het ook zien als een gelegenheidsargument dat past in een nieuwe industriepolitiek en het veiligstellen of afschermen van onze markt. Hoe dan ook, het onderstreept de kansen voor dunnefilm-pv.’

Waarom?
‘Bijna de helft van de energie die in de productie van traditionele zonnepanelen gaat zitten, is gerelateerd aan het zuiveren en verwerken van silicium. In vergelijking daarmee kost de fabricage van dunnefilm-pv een factor 3 tot 5 minder energie, afhankelijk van met welk kristallijn siliciumproduct je dat vergelijkt natuurlijk. Willen we in Europa niet alleen een nieuwe industrie opzetten maar ook één met een zo klein mogelijke CO2-footprint, dan bieden dunnefilmzonnecellen grote kansen.’

Dat zullen Aziatische producenten ook weten…
‘Zeker. Daar wordt ook volop geïnvesteerd in de ontwikkeling van deze technologie, maar niet primair vanuit verduurzamingsambities. Kristallijn siliciumzonnecellen zitten al bijna op hun max. Die behalen nu een efficiëntie van 22 tot 23 procent, het maximum zal rond de 25 procent liggen. De rek is er dus snel uit. De volgende stap is tandemzonnecellen. Die maak je door dunnefilmzonnecellen boven op traditionele siliciumzonnecellen te stapelen. De heilige graal daarbij is perovskiet, daar boeken we in tandemzonnecellen bij TNO Solliance nu reeds rendementen van tegen de 30 procent mee in testopstellingen. De verwachting is dat over 5 jaar 5 procent van de wereldmarkt uit tandemzonnecellen bestaat, je hebt het dan over gigawattschaal aan productiecapaciteit voor nieuwe typen dunnefilmzonnecelmaterialen. Dat is enorm.’

Europa moet dus snel schakelen?
‘Het betekent dat juist onze expertise in dunnefilm de opkomst van een nieuwe zonne-energie-industrie in Europa kan drijven. Die zal immers ook tandemzonnecellen moeten gaan maken. Dat is technologie die Europa nu stukje bij beetje aan China verkoopt. Er is echter meer voordeel te behalen. We kunnen immers niet alleen heel goed zonnecellen maken, we lopen wereldwijd voorop in perovskiet, maar beschikken ook nog eens over bedrijven die heel goed zijn in het ontwikkelen en maken van de noodzakelijke productiemachines. Daarnaast lopen we voorop in het creëren van de softwarematige intelligentie die nodig is om fabrieken te maken die autonoom hun output maximaliseren; industrie 4.0. De basis voor een zeer krachtige ontwikkel- en productieketen is hier dus reeds aanwezig.’

En los van die tandemzonnecellen?
‘Als je heel goed dunnefilmzonnecellen voor tandemzonnecellen kunt maken, dan kun je dat ook heel goed als los product. Dat is aan te brengen op allerhande substraten, bijvoorbeeld ten behoeve van geïntegreerde toepassingen in de bouw, mobiliteit en infrastructuur. Hiermee kun je de energietransitie in Europa flink vooruithelpen, ook omdat integratie op veel meer maatschappelijke draagkracht kan rekenen dan grote delen van ons continent bedekken met zonnevelden. Dit is dus nog een argument om flink te investeren in deze technologie en een eigen industrie.’

Pv komt naar huis en dunnefilm is daarbij een onmisbaar element?
‘Het kan als we het echt willen, en het moet ook nu. Maar enorme investeringsbedragen uittrekken voor een zonneceltechnologie die zich nog niet heeft bewezen, is natuurlijk nogal wat. Een goed signaal is dat momenteel zowel in de Europese Unie als in de lidstaten – ook in Nederland – volop wordt overlegd over het bestempelen van zonne-energie als kritische technologie, net zoals dat is gedaan met batterijen en waterstof. Ik heb de eerste lijsten van producten die genoemd worden ten aanzien van die Europese industriepolitiek voor pv. Tandemzonnecellen en integratie ontbreken daarin niet. Er is dus bewustzijn aangaande de mogelijkheden en kansen. Dat stemt hoopvol.’