Hermans Techniglaz wint BIPV Award 2021 met gebouwgeïntegreerde zonnepanelen Aeres Hogeschool

Mede-eigenaar Rik van Ogtrop en zijn collega Bart Kik ontvingen namens Hermans Techniglaz afgelopen week de prijs uit handen van BIPV Nederland-voorzitter Ruud Derks.

Wereldtuinbouwtentoonstelling
Op het Floriadeterrein in Almere start over 2 maanden de wereldtuinbouwtentoonstelling Floriade Expo 2022. Vooralsnog is daar echter nog weinig van te merken en oogt het vooral als een bouwterrein. Vrachtwagens rijden tussen de zandhopen af en aan, bouwopzichters met oranje werkjassen zijn druk in de weer en er wordt getimmerd aan de houten skeletten van de tijdelijke optrekken voor het evenement.

Aan de rand van het Floriadeterrein staat inmiddels 1 gebouw fier overeind: het spiksplinternieuwe pand van de Faculteit Food, Nature en Urban Green van Aeres Hogeschool Almere. Een ontwerp van BDG Architecten waarvoor Hermans Techniglaz – in opdracht van HOMIJ Technische Installaties – de geïntegreerde zonnepanelen heeft geleverd. Dit project werd door een jury, bestaande uit professor Angèle Reinders (hoogleraar Design of Sustainability Systems aan de TU/e), Pierluigi Bonomo (BIPV gebouwschilteam bij SUPSI Zwitserland) en Cees Metz (Metz Architecten), uit 13 inzendingen unaniem tot winnaar uitgeroepen.

Slim en mooi
Het is ook voor Van Ogtrop en Kik, die vanuit Hermans Techniglaz als projectleider bij het project betrokken is geweest, de eerste keer dat ze het gebouw zien sinds de oplevering. Ze lopen zichtbaar te glunderen bij het aanschouwen van het resultaat van hun werk. Waar men ook kijkt, binnen én buiten, het duurzame, circulaire concept is overal doorgevoerd. Er is gebruikgemaakt van natuurlijke bouwmaterialen, ook zijn overal groene planten aangebracht, die voor CO2-opslag en waterafvoer moeten zorgen. Tot slot moeten de zonnepanelen van Hermans Techniglaz in de duurzame energie-opwek voorzien.

De gevel aan de westkant, met uitzicht op het Weerwater met op de achtergrond de skyline van Almere Stad, is praktisch volledig bedekt met zonnepanelen. Aan de westkant die uitkijkt over het Floriadeterrein in aanbouw, daarentegen, heeft het pand een groene gevel. ‘Hier heeft pv het afgelegd tegen de beplanting. Een kwestie van keuzes maken’, zegt Derks. Al begrijpt hij, als zelfbenoemde ‘plantenfreak’, deze keuze maar al te goed. ‘Bovendien profiteren de zonnepanelen aan de westzijde nu optimaal van de avondzon. Dat zonnepanelen alleen energie opwekken wanneer ze in de volle zon staan, is een misvatting. Ook met diffuus licht kun je nog steeds stroom opwekken, naast daken ook op de gevels. Sterker nog: in dit geval, met gevels die op het westen gericht zijn, waardoor ze de avondzon meepakken, kun je je energieopwek beter spreiden, en past het beter bij de vraag in de (vroege) avond. Het voordeel is dat je het elektriciteitsnet daardoor minder belast op het midden van de dag.’

156 kilowattpiek
Kik, die namens Hermans Techniglaz betrokken is bij de uitvoering, wijst op de zonnepanelen die voor de ramen hangen: ‘Daar hebben we tussen de zonnecellen meer ruimte aangehouden. Wat ervoor zorgt dat er meer licht binnenvalt, maar ook dat je naar buiten kunt kijken, net als bij de panelen waar de klaslokalen achter verscholen gaan. Ook daar hebben we aan voldoende lichtinval gedacht.’

Tot slot bevat de dakbedekking boven het dakterras, bestaande uit transparante zonnepanelen, eveneens meer dan wel minder zonnecellen. ‘Dat was de nadrukkelijke wens van de architect, om plekken met meer en minder schaduw te creëren. Wat nog een heel gepuzzel was om tegelijkertijd voldoende energieopbrengst van de panelen te behalen’, vertelt Kik. ‘Uiteindelijk zijn we uitgekomen op 712 zonnepanelen met een vermogen van 156 kilowattpiek, waarvan 88 kilowattpiek uit de 400 zonnepanelen in het dak komt. Het bijzondere van dit project is: wij hebben eigenlijk overal dezelfde zonnepanelen gebruikt. Het enige verschil is: bij sommige zonnepanelen aan de gevel hebben we de zonnecellen wat dichter bij elkaar gezet, bij de andere, die meer licht moeten doorlaten, zoals hier op het dak maar ook aan de gevel, juist verder uit elkaar.’

Alles bij elkaar geeft dit een fraai lijnenspel en zorgt het voor een mooi lichtval. Of, zoals Derks het juryoordeel nog even samenvat. ‘Het BIPV ontwerp van Hermans Techniglaz is mooi en slim. Of slim en mooi: het is maar hoe je het wilt hebben. Het gaat er om dat je het optimaal gebruik maakt van de technische mogelijkheden van pv, maar dat je er er tegelijkertijd extra esthetische waarde aan een gebouw mee kunt toevoegen. En daar is Hermans Techniglaz van alle inzendingen het beste in geslaagd. Bovenal is volledig in het ontwerp geïntegreerd.’

Raison d’être
Dat is namelijk precies de raison d’être van BIPV Nederland die deze prijs dit jaar voor het eerst uitreikt. Derks: ‘Wij willen meer bekendheid geven aan gebouwgeïntegreerde pv, en we willen mensen inspireren. Wat wij wel van de daken zouden willen schreeuwen is: gebruik pv overal! Niet alleen op de daken, maar ook in de gebouwschil. En, als het even kan, zoveel mogelijk geïntegreerd in het gebouw in plaats van door een paar losse panelen op het dak te leggen. Maak gebruik van alle geweldige mogelijkheden die pv biedt! Wij willen de kennis en ervaringen op dit terrein bundelen en met elkaar delen. Zowel op het gebied van de technische knowhow, zoals de kennis over zonnecellen, materialen en bevestigingsmogelijkheden, maar ook hoe gebouwgeïntegreerde pv een esthetische bijdrage aan een gebouw kan leveren.’

Wie bij zonnepanelen nog steeds alleen maar aan traditionele blauwe en zwarte zonnepanelen op de daken van huizen denkt, heeft volgens Derks ondertussen toch een beetje onder een steen gelegen. De toevoeging van kleur, motieven en structuren, of juist transparant: de mogelijkheden van PV zijn legio. Toch zijn, in de ervaring van Derks, veel architecten in Nederland nog steeds onvoldoende doordrongen van deze mogelijkheden. ‘Minder bekend is ook dat je voor pv naast daken ook andere oppervlakken, zoals gevels, balustrades, ramen en wat dies meer zij, kunt inzetten. Waarbij het erom gaat dat alles zoveel mogelijk is geïntegreerd. Vandaar ook de naam van de stichting: Building Integrated BIPV Nederland, oftewel BIPV Nederland.’

Dat is volgens Derks ook wat het project van Hermans Techniglaz zo bijzonder maakt: ‘Zij zijn er geweldig in geslaagd om de zonnepanelen volledig in het gebouw te integreren. Waarbij ze ook nog eens maximaal rekening hebben gehouden met de gebruiker.’

Meedenken vanaf ontwerpfase
‘Wij hebben daarvoor vanaf het prille begin, dat wil zeggen vanaf de ontwerpfase, met onze opdrachtgever meegedacht’, vertelt Kik. ‘Die bracht op zijn beurt de wensen van de architect over. Zo zijn we bijvoorbeeld op de oplossing voor de ramen uitgekomen.’ Hoewel het pand inmiddels al enkele maanden in gebruik is, was het nog best een uitdaging om de deadline te halen, vertelt Kik. ‘Vanwege de start van het nieuwe collegejaar moest het gebouw al in september worden opgeleverd. Terwijl ook Corona nog roet in het eten gooide, waardoor allerlei bouwwerkzaamheden moesten worden opgeschoven.’

Daarnaast zorgden de elementen, zoals de stevige wind die hier in Almere niet ongewoon is, voor de nodige kopzorgen. ‘Hoe moesten we die zonnepanelen bevestigen, zorgen dat ze niet van het dak zouden waaien? Maar zonder dat de bevestigingselementen en de bekabeling de esthetiek zouden verstoren? Ook de lichtdoorlaatbaarheid van met name de zonnepanelen aan de gevel vormde een uitdaging.’ Maar waar uitdagingen zijn er ook oplossingen. Van Ogtrop: ‘Misschien is het leuk om te weten, dat we momenteel bij Hermans werken aan de introductie van volledig transparante pv-panelen. Die kunnen in elk dak of gevel worden ingezet, zonder dat je iets van de zonnecellen ziet! Dat is tamelijk uniek, en zeker interessant voor architecten om ermee te werken. Sinds kort hebben wij een apart bedrijf voor alle pv-toepassingen opgericht: Hermans Technisolar. Daarmee kunnen we in principe voor alle oppervlakken uit de voeten met zonne-enegrie. Wij engineeren en leveren bij Hermans Techniglaz van alles op het gebied van glas en daglicht: van veiligheidsglas tot en met isolerend glas. Dat zullen we ook blijven doen.’

Meer weten over de BIPV Award en over de andere inzendingen? Kijk alvast hier en lees meer in de maart 2022-editie van Solar Magazine. Meer weten over Stichting BIPV Nederland, wat die voor u kan betekenen en hoe u partner kunt worden? Ga dan naar de website of neem contact op met Kevin Verpaalen via hallo@bipvnederland.nl.

© Bjørn Vijlbrief (fotografie) | Erzsó Alföldy (tekst)