‘Onredelijke en onterechte transportkosten blijven doorbraak grote batterijsystemen blokkeren’

GIGA Storage plaatste in 2020 12 megawatt aan energieopslag bij het praktijkcentrum van Wageningen University & Research in Lelystad. Deze zogenaamde GIGA Rhino krijgt dit jaar gezelschap van de GIGA Buffalo. Dit systeem heeft een vermogen van 25 megawatt en wordt daarmee de grootste batterij van Nederland. Wie deze ontwikkeling ziet als een bewijs voor de definitieve doorbraak van het grootschalig bufferen van elektriciteit in ons land, heeft het echter mis volgens Ruud Nijs, chief executive officer van GIGA Storage.

Grote toekomst
Nijs: ‘Ons elektriciteitsnet is niet gebouwd voor het van onderop invoeden van stroom uit wind en zon. De volatiliteit van duurzame opwek is groot, en de pieken in aanbod en vraag lopen ver uiteen. Dat heeft gevolgen, voor de energiemarkten, maar dus ook fysiek. Wat dat laatste betreft, zijn er verschillende mogelijkheden: meer kabels aanleggen in de grond, het beter afstemmen van vraag en aanbod oftewel demand response, en grootschalige energieopslag op strategische plekken. Het toepassen van batterijsystemen zoals die van ons heeft dus een grote toekomst, dat staat vast. In Nederland lopen we echter achter op vele andere landen, en ook dit jaar gaat het er niet van komen. Het grote obstakel wordt gevormd door de transportkosten.’

Vol belast
De GIGA Buffalo wordt meerjarig gehuurd door Eneco, die haar onder andere gaat inzetten voor de balancering van zijn energiediensten. Wanneer die – bijvoorbeeld op het moment dat er geen elektriciteit uit zon en wind wordt geproduceerd – op vol vermogen laadt uit het net, wordt de exploitant vol belast met transportkosten. Deze blijven tot 1 jaar gelden, terwijl de elektriciteit binnen een kwartier weer wordt teruggegeven en dan overigens elders nogmaals voor de transportkosten wordt belast.

Blokkade
‘De rendabiliteit van onze systemen is te danken aan de plaatsing achter een gesloten distributienet. In algemene zin zijn de marktkansen vooralsnog marginaal. Transportkosten zijn thans 60 tot 80 procent van de operationele kosten in de businesscases voor batterijsystemen, ook in die van grootschalige opslag bij zonneparken. Met de komst van een SDE++-categorie voor uitgestelde levering biedt de overheid een eerste erkenning voor de noodzaak van energieopslag. Maar dat is nog niet de oplossing voor grootschalige uitrol; de echte blokkade zijn de huidige transportkosten. Ik ben niet tegen transportkosten. Als een bedrijf het net belast op het moment dat dit tegen de balancering van het elektriciteitsnetwerk ingaat, dan mogen daar gerust kosten tegenover staan. Maar in het geval van netbalancering met behulp van opslag leveren we een dienst die de netbeheerder nodig heeft. Die is bovendien een onlosmakelijk onderdeel van een hernieuwbaar-energiesysteem.’

Stroperig
De huidige tansportkostenheffing bij netbalanceringsdiensten is volgens Nijs onterecht en, meer dan dat, onrechtvaardig. In de EU-richtlijn 2019/944 is afgesproken dat die wordt opgeheven. Landen zoals België, Duitsland en Engeland hebben daar reeds gehoor aan gegeven. Nederland nog niet, en daarmee voldoet ons land volgens Nijs niet aan deze verplichting.

‘Daarmee wordt de ontwikkeling van onze sector vooralsnog gesmoord, terwijl juist stimulering op zijn plaats is. Onze potentiële toegevoegde waarde is groot, onder andere op het gebied van netbalancering en het faciliteren van de verdere uitrol van de productie van groene elektriciteit en van netaansluitingen van bedrijven. Die moet worden benut om verdere stappen te zetten in het creëren van een gezonde duurzame economie. De transportheffing voor opslagdiensten moet dus op zijn kop. Dat wil niet zeggen dat die helemaal hoeft te verdwijnen, je kunt bijvoorbeeld alleen nog kosten berekenen over de elektriciteit die de batterij zelf verbruikt of gaan werken met dynamische tarieven. Duidelijk is wel dat haast is geboden. Dat is ook de boodschap die wij vanuit Energy Storage NL doorlopend afgeven aan het ministerie van Economische Zaken en de netbeheerders. De raderen draaien echter langzaam bij de overheid. Gezien de stroperigheid van dit dossier vrees ik dan ook dat de oplossing ook dit jaar uitblijft. De hoop ligt in het vervolgonderzoek van de ACM over transporttarieven. Dat zou de doorbraak wellicht kunnen gaan bewerkstelligen.’