Liset Meddens: ‘Institutionele beleggers moeten fossiele pad verlaten’

Wat in 2008 begon met een klein groepje Amerikaanse studenten, groeide uit tot een wereldwijde burgerbeweging die in actie komt tegen klimaatverandering: 350.org. Een versnelling van de energietransitie, geen nieuwe fossiele projecten en geen cent meer naar de fossiele industrie. Dat zijn de eisen die op tafel liggen. In Nederland wordt de organisatie vertegenwoordigd door Fossielvrij NL.

Rechtvaardige energietransitie
In het Akkoord van Kopenhagen van 2009 legden meer dan 100 landen vast dat de temperatuur op aarde niet meer dan 2 graden Celcius mag stijgen, wat gelijk werd gesteld aan een maximale jaarlijkse uitstoot van ongeveer 500 gigaton CO₂. ‘Hoewel die doelstelling later met een halve graad is aangescherpt, stevenen energiebedrijven zoals Shell en BP nog steeds af op 5 keer zoveel emissie’, aldus Meddens, directeur van Fossielvrij NL. ‘Dat betekent dat het roer radicaal om moet. Wij willen hen daartoe dwingen; de macht van de olie-, kolen- en gasbedrijven doorbreken en een snelle en rechtvaardige energietransitie realiseren.’

Carbon bubble
De aanpak van Fossielvrij NL richt zich op het stoppen van investeringen in de fossiele industrie. Het heeft daarbij de pijlen gericht op het grootste pensioenfonds van Nederland: ABP, dat geld van zo’n 3 miljoen Nederlanders beheert. Het gaat om miljarden euro’s, die volgens Meddens nog steeds volop worden geïnvesteerd in de fossiele-energiesector. ‘Dat is niet bijzonder toekomstbestendig uit het oogpunt van klimaatverandering, maar bovendien financieel riskant. Er ontstaat een carbon bubble; een financiële zeepbel, gebaseerd op overwaardering van een industrie die geen toekomst heeft. Wij willen dat ABP structureel overstapt op investeren in de energietransitie – zon, wind, batterijen, isolatie, enzovoorts. Dat zou een enorme precedentwerking hebben naar allerhande andere grote publieke en private investeerders.’

Eeuwig zonde en kortzichtig
Meddens heeft de recente discussie gevolgd over buitenlandse investeerders in grootschalige Nederlandse energieprojecten, zoals zonneparken, en zo winst plukken uit de SDE++. Ze noemt dat eeuwig zonde, maar niet vanuit protectionistische, economische overwegingen. ‘Links- of rechtsom, we moeten snel naar een hernieuwbare-energiesysteem. Daar moeten blijkbaar buitenlandse investeerders aan te pas komen. Dat onderstreept dat we in Nederland geen voorloper zijn op het gebied van verduurzaming. Die kortzichtigheid speelt ook bij de grote Nederlandse institutionele beleggers. Het grotere probleem is dat zij nog volop investeren in fossiel.’

Geld verdienen
Fossielvrij NL klopt al jaren op de deur bij ABP, en volgens Meddens niet zonder succes. Zo heeft de organisatie CO₂-neutraliteit als doel gesteld en neemt het ook haar deelname in hernieuwbare energieprojecten toe.

‘Dat laatste gebeurt echter mondjesmaat, vooral om het imago schoon te poetsen. Een gevoel van urgentie – dat alles op alles wordt gezet om nu de noodzakelijke verandering in gang te zetten om ook in de toekomst een leefbare wereld te hebben – ontbreekt volledig. Dan kun je je verschuilen achter het realiseren van rendement. Dat argument houdt geen stand, het is immers juist een financieel risico om in fossiel te blijven investeren. Bovendien hoef je geen expert te zijn om te weten dat er ook met de energietransitie geld te verdienen is, bijvoorbeeld door te investeren in zon op dak en land. 2 kleinere pensioenfondsen, Horeca & Catering en Pensioenfonds van de MetaalElektro (PME) zien dat ook en hebben de stap om te stoppen met fossiel al gezet. Wij gaan ABP, dat in het centrum van de macht opereert, nu via een rechtszaak dwingen om dat ook te doen.’