Verplichting zonnepanelen op industriële daken en bij ingrijpende renovatie: ‘Met stroop vang je meer vliegen’

Eenzelfde verplichting komt er voor ingrijpende renovaties, en gemeenten krijgen de mogelijkheid om zonnepanelen te verplichten op industriële daken. De vraag is hoe dit uiteindelijk zal doorwerken in lokaal beleid, de uitvoering en handhaving. Gaat deze route een significant verschil maken in de realisatie van de energietransitie?

Het ministerie van Binnenlandse Zaken startte begin dit jaar met de consultatie van het concept ‘Besluit tot wijziging van het Besluit bouwwerken leefomgeving (Bbl)’. Met de introductie van artikel 3.86a werd daarin de bevoegdheid voor gemeenten vastgelegd om via een maatwerkvoorschrift in een omgevingsplan het inzetten van daken van industriefuncties voor de opwek van hernieuwbare energie of maatregelen ten behoeve van klimaatadaptatie te verplichten. De Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) is positief over de intenties van het Rijk, maar zet vraagtekens bij de uitwerking.

Bevoegdheden nodig
‘Wij onderstrepen het achterliggende beleidsdoel’, stelt de VNG. ‘Het gebruik van daken is nodig om de opgaven van de energietransitie en klimaatadaptatie te realiseren. In provincies en gemeenten wordt geconstateerd dat er geregeld grote nieuwe gebouwen worden gerealiseerd, zoals distributiecentra en opslagloodsen, die niet aan de landelijke energieprestatie-eisen hoeven te voldoen en waar dus ook niet verplicht zonnepanelen op worden geplaatst. Er bestaat momenteel geen mogelijkheid voor lokale overheden om aanvullend op de landelijke regelgeving hier beleid en regelgeving over vast te stellen. Gemeenten hebben bevoegdheden nodig om hier goed op te sturen. Daarmee kan invulling worden gegeven aan de voorkeursvolgorde voor zon-op-dak, zoals in de Nationale Omgevingsvisie (NOVI) en Regionale Energiestrategieën (RES’en) aan de orde komt. Desondanks hebben wij kanttekeningen bij de manier waarop daar middels dit voorgenomen besluit invulling aan wordt gegeven.’

Technische bouwregels
In haar reactie aangaande de verdere uitwerking van de wijziging in het Bbl pleit VNG voor het kiezen van een principieel andere insteek, met name door onderscheid te maken tussen nieuwbouw en ruimtelijke bouwactiviteit. Gemeenten willen een aanscherping van de technische bouwregels bij nieuwbouw, zodat geanticipeerd wordt op toekomstige dakbelasting, bijvoorbeeld door zonnepanelen, groendaken en waterberging. Daarmee kan dan de noodzakelijke basis worden gelegd om later via het omgevingsplan de specifieke inrichting van die daken verder te stimuleren.

Anders gezegd: VNG onderstreept dat door eisen stellen aan individuele bouwwerken op het gebied van klimaatadaptatie en de opwek van hernieuwbare energie, de energietransitie niet per definitie het beste is gediend. Het vereist een integrale aanpak en dat kan juist goed binnen de omgevingsplannen die gemeenten moeten maken in het kader van de Omgevingswet die per 1 juli 2022 van kracht wordt. De Omgevingswet bundelt en vereenvoudigt de regels voor de leefomgeving. Hierbij gaat het onder meer om wet- en regelgeving over bouwen, milieu, water, ruimtelijke ordening en natuur.

Volop benutten
‘De VNG draagt daarmee krachtige argumenten aan’, aldus Johny Meijer, senior bouwinspecteur en lid van de werkgroep hernieuwbare energie van Omgevingsdienst Regio Arnhem. ‘De energietransitie is een collectieve opgave. Die maak je niet waar door in te steken op de verduurzaming op gebouwniveau. Zo kan de energiebehoefte van een groot logistiek centrum beperkt zijn, terwijl het dakoppervlak groot is. Dat wil je natuurlijk volop benutten voor zonne-energie, én in samenhang met een breder en effectief gebruik van de schaarse openbare ruimte voor het opwekken van groene energie. Juist het omgevingsplan – dat iedere gemeente straks verplicht is om op te stellen – is daarvoor het geschikte instrument. Dat is dan ook de weg die we moeten bewandelen in het optimaliseren van de regelgeving.’

Decentraal
De mogelijkheid voor gemeenten om hernieuwbare energie op industriële daken te verplichten, en ook een verplicht percentage hernieuwbare energie bij ingrijpende renovaties, moet door het kabinet nog officieel worden vastgelegd in de wetgeving. Die wordt dan, als het invoeren van de Omgevingswet niet wederom wordt uitgesteld, halverwege volgend jaar van kracht. Wat betreft vergunningverlening, toezicht en handhaving ligt een belangrijke verantwoordelijkheid bij de Omgevingsdiensten. Waar het Rijk beleid maakt en de uitvoering decentraal plaatsvindt, is echter niet altijd sprake van succes. De vereniging Omgevingsdiensten NL vindt al langer dat de kennis en expertise van de Omgevingsdiensten beter benut kan worden als beleid en regelgeving wordt opgesteld in Den Haag. ‘Wij zien in de praktijk hoe regelgeving uitpakt’, aldus Meijer. ‘Laat ons vooraf meedenken; dan worden doelen realistischer en ondernemers minder gefrustreerd.’ 

Lees hier het volledige artikel ‘Met stroop vang je meer vliegen’ in de juni 2021-editie van Solar Magazine.