Praktijkrichtlijn daglicht in gebouwen in de maak: ‘NEN-EN 17037 slaat brug tussen bouwkolom en lichtspecialisten’

Die Europese normering heeft consequenties voor de lichtsector. ‘En die zijn positief’, aldus Annet van der Horn. ‘Zo faciliteert de nieuwe methodiek onder meer een intensievere en betere samenwerking tussen architecten en lichtontwerpers.’

Bouwkundig ingenieur Van der Horn-de Vries heeft 25 jaar ervaring in het ontwikkelen van bouwnormen bij NEN. Ze maakt er onder andere deel uit van de Werkgroep Daglicht die NEN 2057 ontwikkelde, een methode om de hoeveelheid daglicht in ruimten te berekenen. Dat daarvoor minimale eisen zijn vastgelegd in de regelgeving – het Bouwbesluit – is volgens Van der Horn niet meer dan logisch.

Veel leren
‘De laatste jaren wordt er heel veel gesproken over Human Centric Lighting en Integratieve verlichting. Er komt ook steeds meer onderzoek naar over de effecten van lichtintensiteit, -kleuren en -dynamiek op het bioritme van de mens. Daarbij is duidelijk dat het een zeer complex onderzoeksveld is en dat we nog heel veel moeten leren. Maar het feit dat de gezondheid en het welbevinden van mensen gebaat zijn bij voldoende daglicht staat al heel lang buiten kijf. Eisen ten aanzien van de minimale hoeveelheid in binnenruimten liggen al jaren vast.

Factoren en belemmeringen
NEN 2057 werd meteen in 1992 opgenomen in het Bouwbesluit. De rekenmethode is gebaseerd op het bepalen van de equivalente daglichtoppervlakte. Anders gezegd: het bepaalt de hoeveelheid daglicht in een ruimte aan de hand van de relatie tussen de daglichtopening en het vloeroppervlak. Daarbij worden diverse factoren meegenomen, maar ook veel niet. Zo wordt alleen het raamoppervlak boven de 60 centimeter geteld. Daarnaast wordt er rekening gehouden met belemmeringen voor het toetreden van daglicht, zoals dakoverstekken en uitkragende balkons.

Actualiteit
‘Die normering gaat echter veranderen’, aldus Van der Horn. ‘Dat komt onder andere omdat NEN 2057 als ingewikkeld wordt ervaren. Zo wordt erin gewerkt met horizontale en verticale hoeken, wat prima is voor een standaardgebouw, maar lastig als ervan wordt afgeweken. Daarnaast bevat het een tabel die nodig is om de equivalente daglichtoppervlakte te bepalen. Die tabel is niet gemakkelijk te vertalen in de hedendaagse rekenprogramma’s van bijvoorbeeld bouwadviesbureaus en architecten. Hoewel NEN 2057 inhoudelijk prima is, sluit hij niet meer aan bij de actualiteit. Daarom is er nu een vervanger: NEN-EN 17037.’

Daglichtfactoren
NEN-EN 17037 is een Europese norm. Deze kwam tot stand op initiatief van Nederland, iets waar we volgens Van der Horn trots op mogen zijn. De norm is medeontwikkeld door de Werkgroep Daglicht van NEN. De normering is echter nog niet in het Bouwbesluit opgenomen. Wel publiceerde NEN in maart 2021 een ontwerpversie van de Nederlandse partijrichtlijn NPR 4057, waarop belanghebbenden tot 1 juni input konden geven.

Ontwerptools
Van der Horn: ‘In de nieuwe praktijkrichtlijn geven we uitleg over NEN-EN 17037. Er wordt gerekend met daglichtfactoren waarmee de hoeveelheid daglicht voor ieder punt in een ruimte kan worden bepaald. Daarmee sluit deze methodiek aan op allerhande ontwerptools die momenteel gemeengoed zijn in de bouw. Zo kan tijdens ontwerpprocessen gemakkelijk worden bepaald of een ruimte voldoet aan de minimale eisen. Mocht dat niet zo zijn, dan kunnen ontwerpers snel aanpassingen doen, bijvoorbeeld ramen groter maken, anders positioneren of belemmerende objecten wegnemen, en de effecten daarvan in beeld brengen. Omdat dat zeer gedetailleerd kan, is het bovendien mogelijk dit mee te nemen in de inrichting van de ruimte.’

Lees hier het volledige artikel in de juni 2021-editie van LED Magazine.