Elektrificatie industrie reddingsboei zonne-energiesector: niet de vraag óf maar wannéér potentieel benut wordt

De industrie is de reddingsboei van de Nederlandse wind- en zonne-energiesector. Nu de oorspronkelijke hernieuwbare-energiedoelen uit het Klimaatakkoord in zicht zijn, blijkt de industrie behoefte te hebben aan 45 terawattuur extra groene stroom.

CO2-reductiedoel
Het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) stelde afgelopen oktober dat Nederland nog niet op schema ligt om de gestelde 2030-doelen uit het klimaatakkoord te halen. Doordat de Europese Unie (EU) afgelopen december mede op verzoek van Nederland het Europese CO2-reductiedoel voor 2030 aanscherpte van 40 procent naar 55 procent, is de uitdaging sindsdien enkel groter geworden.  Elektrificatie van de industrie – die de meeste CO2-uitstoot veroorzaakt – is een kansrijke optie om bij te dragen aan het behalen van het aangescherpte doel. In 2019 werd van de totale hoeveelheid broeikasgassen namelijk 31 procent door de industrie uitgestoten. De sector elektriciteit was verantwoordelijk voor 23 procent van de uitstoot, mobiliteit voor 19 procent, landbouw voor 14 procent en tot slot de gebouwde omgeving voor 13 procent. Daarbij daalt de uitstoot van de elektriciteitssector snel, mede door nieuwe zon- en windparken.

Verschillende opties
‘Het doel van elektrificeren in de industrie is evident: de CO2-uitstoot verminderen. Dat betekent dat je moet zorgen dat je genoeg duurzame stroom hebt’, opent Grünfeld het gesprek.

De VEMW behartigt al meer dan 100 jaar de belangen van bedrijven die warmte, elektriciteit, gas en/of water gebruiken. De organisatie is vanaf dag één betrokken bij het Klimaatakkoord en Grünfeld heeft de voorbije jaren aan tal van adviezen en rapporten meegewerkt waarin onder meer CO2-reductie in de industrie onderzocht is. ‘Daarbij zijn de verschillende opties voor CO2-reductie geïnventariseerd: van CO2-afvang en -opslag tot het vergroenen van het grondstoffengebruik via groene waterstof en elektrificatie.’

Routekaart
De ontwikkeling van de ‘Routekaart Elektrificatie in de Industrie’ – uitgevoerd door de topsector Energie – is een ander traject waar Grünfeld nauw bij betrokken is. De routekaart helpt om de bijdrage van elektrificatie aan het behalen van de klimaatdoelen van 2030 en 2050 te schetsen. ‘De kansen liggen op de korte termijn vooral bij lage- en middentemperatuurprocessen. Voor grootschalige hogetemperatuurtoepassingen is elektrificatie vooralsnog geen optie. Wel vindt al volop onderzoek plaats naar de technologieën van de toekomst, zoals het elektrisch kraken in de petrochemie. Door de bank genomen kijkt ieder industrieel bedrijf zeer actief naar elektrificatie om zijn CO2-voetafdruk te verlagen.’

En dan is er nog de Stuurgroep Extra Opgave. Met die stuurgroep meldde Grünfeld – samen met de voorzitters van de uitvoeringstafels Industrie en Elektriciteit van het Klimaatakkoord en de chief executive officers van Vattenfall Nederland en Stedin – het kabinet begin april dat voor de elektrificatie van de industrie en extra stroomvraag vanuit datacenters bovenop de afspraken uit het Klimaatakkoord 45 terawattuur extra wind- en zonne-energie nodig is (red. zie kader). De stuurgroep stelt dat er in de industrie een aanzienlijk potentieel is voor directe en indirecte elektrificatie. Daarbij is het niet zozeer de vraag óf maar wannéér dit potentieel benut wordt.

Verschuiving in beleid
De snelheid van die elektrificatie is volgens de stuurgroep vooralsnog laag. Dit komt door belemmeringen en onzekerheden rondom de businesscase van elektrificatie en gebruik van groene waterstof, het beschikbaar komen van voldoende aanbod van hernieuwbare elektriciteit, het tijdig beschikbaar komen van de benodigde infrastructuur en flexibiliteit en belemmeringen rondom de ruimtelijke inpassing en langdurige vergunningverleningsprocedures.

De stuurgroep adviseert de minister daarom om de elektrificatie van de industrie nu op gang te brengen en de daarbij benodigde extra hernieuwbare-elektriciteitsopwekking, flexibiliteit en infrastructuur te faciliteren: ‘Dit betekent een verschuiving in beleid van stimulering van de aanbodzijde naar stimulering van de keten, waarbij de vraag vanuit de industrie naar elektriciteit en groene waterstof zodanig op gang wordt gebracht dat vandaaruit ook de juiste prikkels naar elektriciteitsproductie op gang komen’, aldus Grünfeld.

Congestieproblematiek
Grünfeld was ook lid van de Taskforce Industrie Klimaatakkoord Infrastructuur (TIKI). Die werd in 2019 door toenmalig minister Wiebes ingesteld met de opdracht om de knelpunten in de infrastructuur te benoemen die voor de industrie belemmerend werken om de afspraken uit het Klimaatakkoord te realiseren. De TIKI pleitte afgelopen jaar in een onderzoeksrapport onder meer voor het starten van een Meerjarenprogramma Infrastructuur Energie en Klimaat (MIEK) en voor het fors inzetten op verzwaring van de Nederlandse (elektriciteits)infrastructuur.

Met de wetenschap dat de Nederlandse industrie de komende decennia vergaand geëlektrificeerd wordt, is het elektriciteitsnet dat op steeds meer plaatsen vol zit volgens Grünfeld een heus zorgenkind. ‘De congestieproblematiek wordt in Den Haag helaas niet urgent genoeg opgepakt. Het is in mijn ogen een van de grootste problemen. Want of je nu stroom wilt terugleveren of afnemen, je loopt tegen tal van barrières aan. Ik hoop dat het volgende kabinet de aanbevelingen uit het TIKI-rapport met voldoende daadkracht oppakt. Overigens zie ik ook lichtpuntjes. Diverse bedrijven die lid zijn van de VEMW zijn in samenwerking met netbeheerders op zoek naar alternatieve oplossingen. Het gaat dan bijvoorbeeld om bedrijven met een eigen stroomnet waarop rechtstreeks zonneparken aangesloten kunnen worden. Zo voorkomen zij langdurige en kostbare aansluitingsperikelen.’

Lees hier het volledige artikel ‘Elektrificatie industrie reddingsboei zonne-energiesector: niet de vraag óf maar wannéér potentieel benut wordt’ in de mei 2021-editie van Solar Magazine.