Regionale Energiestrategie Hart van Brabant: 270 hectare extra daken met zonnepanelen

Dat aanbod doet de regio in zijn concept Regionale Energiestrategie (concept-RES). De betreffende gemeenten zijn achtereenvolgens Waalwijk, Heusden, Loon op Zand, Dongen, Tilburg, Haaren, Oisterwijk, Hilvarenbeek, Goirle en Gilze en Rijen. Ook de provincie Brabant en de waterschappen Aa en Maas, Brabantse Delta en De Dommel zijn betrokken.

Klimaatstrategie
Het aanbod van de RES-regio is onderdeel van de totale Nederlandse ambitie op het gebied van duurzame energie: het opwekken van 35 terawattuur hernieuwbare energie op land in 2030. De Brabantse regio doet een aanbod om 1 terawattuur voor zijn rekening te nemen. In de 1 terawattuur zit de opwek die is gerealiseerd vanaf 2010 – zowel in stedelijk gebied als daarbuiten – en de opwek die men met het huidige beleid denk te kunnen gaan realiseren in het stedelijk gebied tot 2030.

Volgens de oorspronkelijke planning moesten de regio's uiterlijk 1 juni 2020 de bestuurlijk vastgestelde concept-RES indienen, maar die deadline is voor alle RES-regio’s nu verschoven naar 1 oktober 2020. Deze dienen vervolgens voor de nieuwe datum van 1 juli 2021 omgezet te worden naar de RES 1.0. De regio Hart van Brabant heeft ervoor gekozen de klimaatadaptatie te koppelen aan de energietransitie, zodat men in Hart van Brabant spreekt over een Regionale Energie- en Klimaatstrategie (REKS).

Zon op daken
Het totale oppervlak bedrijfsdaken in de regio Hart van Brabant is volgens onderzoek van Posad 1.880 hectare. De verwachting is dat maximaal 25 procent, dus 470 hectare, dak volgelegd kan worden met zonnepanelen.

In de concept-REKS schrijft men hierover het volgende: ‘We hebben een aantal deskundigen geraadpleegd om een inschatting te kunnen maken van wat reëel is voor plaatsing tot 2030. Daarnaast rekenen we met de potentie om grootschalige zonprojecten te realiseren op daken van agrarische bedrijven en publieke gebouwen (bijvoorbeeld op de gebouwen van vliegbasis Gilze en Rijen en op een te maken parkeerdak bij de Efteling in Loon op Zand). In totaal wordt uitgegaan van 300 hectare dak dat belegd kan worden, wat een opbrengst geeft van 270 miljoen kilowattuur in 2030. De regio heeft ook een inschatting gemaakt van het aantal zonnepanelen dat per jaar in het kader van een postcoderoos gerealiseerd kan worden. Het gaat dan om 2.000 panelen per jaar, in totaal dus 22.000 zonnepanelen x 225 kilowattuur = 5 miljoen kilowattuur.

De totale productie op bedrijfsdaken, agrarische daken en daken van publieke gebouwen en via postcoderoosprojecten komt dus op 275 miljoen kilowattuur.’

Nog te realiseren opwek: 0,451 terawattuur
Onderstaande tabel uit de concept-RES bevat de reeds gerealiseerde projecten, kansrijke initiatieven die al genomen zijn en de nog op te wekken en dus nog te initiëren projecten.

De nog op te wekken 451 miljoen kilowattuur komt overeen met 50 windmolens van 3 megawatt van circa 150 meter hoog met 3.000 vollasturen. Kiest men voor grotere windmolens plaatsen van bijvoorbeeld 4,5 megawatt, dan zijn er nog maar 30 nodig. Ook kan een deel van de opwek in zonnevelden plaatsvinden. Bij een plaatsing van 100 hectare zonnevelden stelt de RES-regio aan 23 windmolens van 4,5 megawatt voldoende te hebben.

1 ontwikkelscenario
De regio heeft besloten om als één gemeente op te trekken als het gaat om het zoeken naar locaties voor grootschalige opwek van duurzame energie. Daarbij is benadrukt dat het belangrijk is ruimte te laten voor initiatieven die vanuit de samenleving ontstaan en die passen bij de lokale ambities. Onder leiding van een landschapsarchitect en begeleid door de werkgroep ruimtelijke ordening en landschap zijn 3 denkscenario’s ontwikkeld voor de inpassing van met name windenergie met een totaalvermogen van 150 megawatt.

Het landschap en het draagvermogen van het landschap zijn leidend geweest bij het bepalen van zoekgebieden. In een intensief proces met een brede groep van stakeholders, ambtenaren van gemeenten, provincie en waterschappen en bestuurders zijn de 3 denkscenario’s uitgegroeid tot 1 ontwikkelscenario, met daarin zoekgebieden voor de grootschalige opwek van duurzame energie. In het ontwikkelscenario is ook ruimte voor grootschalige zonneparken, maar wel binnen specifieke kaders.

Aantal zonneparken nog onbekend
‘Er wordt de komende tijd nog verkend of we op regionaal niveau een uitspraak kunnen doen over het totaal aantal hectares zonnevelden in de regio en de wijze waarop dit regionaal gemonitord kan worden’, is te lezen in de concept-REKS. Wel is er al een handleiding opgesteld voor de opwek van zonne-energie in het buitengebied. Deze ziet er als volgt uit:

• de gemeenten bepalen hun eigen ambitie voor de omvang van zonnevelden in het buitengebied;
• de gemeenten kunnen een tender uitschrijven voor het indienen van initiatieven voor zonnevelden;
• de gemeenten rangschikken dan de initiatieven met behulp van de uitgewerkte regionale zonneladder en de vereisten op het gebied van participatie;
• de gemeenten honoreren op deze manier de best scorende initiatieven;
• de gehonoreerde initiatieven worden ingepast op basis van regionale inpassingsrichtlijnen.

De zonneladder geeft de 9 gemeenten het ruimtelijk kader om te sturen waar de grondgebonden zonnevelden ontwikkeld kunnen worden. Het uitgangspunt is daarbij zuinig ruimtegebruik. De zonneladder bestaat uit een afstaffeling van keuzen in stedelijk gebied, de randen van de kernen en het landelijke gebied. Op de hoogste ladder bovenaan staan de meest geschikte locaties voor zonnepanelen, onderaan de ladder op de laagste trede de minst geschikte locaties. Er zijn 4 tredes:

• Trede 4: Ja | Zonnepanelen moeten altijd kunnen op daken en gevels en langs rijksinfrastructuur (onder ruimtelijke voorwaarden).
• Trede 3: Ja, mits |  In hoog-dynamische gebieden rond kernen en industrie, in energiehubs en bedrijfsgebieden en op VAB-erven: grondgebonden zonnepanelen mogen, mits goed ingepast en bijdragend aan klimaatdoelstellingen en gebiedsopgaven.
• Trede 2: Néé, tenzij | In laag-dynamische gebieden in het buitengebied: grondgebonden zonnepanelen mogen niet, tenzij goed ingepast en bijdragend aan klimaatdoelstellingen en gebiedsopgaven.
• Trede 1: Nooit | Géén grondgebonden zonnepanelen in het Natuurnetwerk Brabant en verbrede beekdalen. Deze zijn noodzakelijk voor de klimaatdoelstellingen.

Enexis: nieuwe stations nodig
De duurzame opwek uit het REKS-bod is aangeboden aan Enexis, die de netimpact hiervan heeft bepaald. Hierbij is specifiek gekeken naar de impact op de hoog- en middenspanningsstations. De impact op de MS-stations in de wijken is hierin niet meegenomen. Bij de berekening van het aangeleverde scenario ziet Enexis in zijn netimpactanalyse bij een aantal stations in de looptijd naar 2030 knelpunten ontstaan. Om deze knelpunten op te lossen, dienen de betreffende stations uitgebreid te worden of moeten er nieuwe stations bij worden geplaatst.

De investeringen die gedaan moeten worden om de knelpunten op te lossen, zullen tussen de 178 en 190 miljoen euro liggen. Dit is nog exclusief de investeringen van TenneT. Voor de realisatie van nieuwe stations is 9 tot 27 hectare benodigd. Daarnaast is ruimte nodig om bestaande stations uit te breiden. Er moet rekening gehouden worden met individuele doorlooptijden van 6 tot 8 jaar voor nieuwe stations en van 4 tot 6 jaar voor uitbreidingen van bestaande stations. In de komende maanden zal de RES-regio een verdiepingsslag maken om een vervolmaakt beeld te krijgen.

Bekijk hier alle reeds opgeleverde (concept) Regionale Energiestrategieën in het speciale dossier van Solar Magazine.