Universiteit Utrecht: 100 procent hernieuwbare energie niet per se bedreiging voor welvaart

‘We hebben het punt bereikt waarop zonne- en windenergie hebben laten zien zo goedkoop te zijn en zoveel potentieel te hebben dat een moderne energie-intensieve samenleving uiteindelijk mogelijk is, op basis van zonne- en windstroom en daaruit geproduceerde synthetische brandstoffen. Bovendien: dat gaat ons niet meer kosten dan we al gewend zijn’, aldus de wetenschappers.

Onuitputtelijk
Dat het einde van fossiele brandstoffen als belangrijkste energieleveranciers in zicht is, staat buiten kijf. De vraag is wat er voor in de plaats moet komen. ‘Met alleen biobrandstoffen gaan we het niet redden, niet in het minst omdat er daarvoor simpelweg te weinig grond beschikbaar is’, aldus Gert Jan Kramer, hoogleraar Duurzame Energievoorziening aan de Universiteit Utrecht. Het afgelopen decennium is volgens hem echter gebleken dat zonne- en windenergie goedkoop te produceren zijn om ‘schaalbaar’ te zijn. ‘Wanneer we de ruimte en infrastructuur beschikbaar maken kunnen zon en wind zoveel elektriciteit leveren als we nodig hebben. Bovendien hebben we hier natuurlijk ook te maken met onuitputtelijke energiebronnen.’

Maar de maatschappij draait niet op stroom alleen, benadrukken White en Kramer. Momenteel is slechts 20 procent van het eindgebruik van energie elektriciteit. In de toekomst kan dat oplopen tot de helft. Voor de andere helft blijven brandstoffen nodig: waterstof of synthetische koolwaterstoffen. Alleen dan kunnen ook sectoren als de zware industrie, de lucht- en scheepvaart en het wegtransport CO2-neutraal opereren. Maar, zo betoogden Kramer en andere energiewetenschappers eerder al, voor een succesvolle energietransitie is het niet raadzaam om alle kaarten in te zetten op hernieuwbare synthetische brandstoffen. ‘Het is een wenkend perspectief, maar het is ook een ver perspectief’.

Haalbaar
Een bruikbare maat voor het vergelijken van de nuttige opbrengst van energieproductieprocessen is de ‘energy return on investment’ (EROI), het rendement op de investering. ‘Oftewel: hoeveel energie moeten we gebruiken om in onze energiebehoefte te voorzien.’ In de klassieke benadering is EROI de uitdrukking van de fysieke of technische inspanningen die het vergt om een bepaalde hoeveelheid energie te produceren. White en Kramer onderscheiden echter ook een maatschappelijk EROI, het deel van het bruto nationaal product dat een samenleving moet uitgeven voor haar energievoorziening. ‘Ons onderzoek laat zien dat een volledig hernieuwbaar elektriciteitssysteem zowel fysiek als economisch haalbaar is’, zegt Kramer.