Rechter verplicht Enexis tot leveren netaansluiting en transportcapaciteit voor zonneparken Pottendijk

Pottendijk ontwikkelt in de gemeente Emmen een windpark van 50,4 megawatt en 2 zonneakkers van respectievelijk 8 en 33 megawattpiek. Voor de 3 projecten zijn in september 2018 de omgevingsvergunningen verleend en is begin 2019 de subsidiebeschikking vanuit de Stimuleringsregeling Duurzame Energie (SDE+) ontvangen. De bedoeling is dat het windpark en de zonneparken via een particulier elektriciteitsnet (red. waarvan Pottendijk eigenaar wordt) worden verbonden met het elektriciteitsnet van Enexis. Om de opgewekte wind- en zonne-energie te kunnen invoeden en vervolgens te transporteren, heeft Pottendijk een aansluiting op het elektriciteitsnet nodig van 60 megavoltampère en een transportcapaciteit van 60 megawatt.

Geen capaciteit meer
Pottendijk heeft Enexis begin 2018 gecontacteerd in verband met het realiseren van de aansluiting voor de projecten en heeft in maart 2018 een prijsindicatie van Enexis ontvangen voor een aansluiting en transportcapaciteit voor de zonneakkers van maximaal 36 megavoltampère. Daarbij werd aangegeven dat er een indicatieve realisatietermijn van 78 weken was. De prijsindicatie heeft echter niet geresulteerd in een offerteaanvraag door Pottendijk.

Na aanvullend overleg in de zomer van 2018 heeft Enexis aan Pottendijk medegedeeld dat het uitsluitend transportcapaciteit zal reserveren nadat een offerte voor een aansluiting is aangevraagd, door Enexis is uitgebracht en door de aanvrager is geaccepteerd.

Pottendijk heeft vervolgens in september 2018 aan Enexis gevraagd om een richtprijs op te geven dan wel een vrijblijvende offerte af te geven voor de kosten van een energieaansluiting met een capaciteit van 70 megawatt. De netbeheerder heeft hierop telefonisch aan Pottendijk laten weten dat de gevraagde transportcapaciteit niet meer beschikbaar was. Enexis heeft daarna aan Pottendijk aangeboden om wel een offerte uit te brengen voor een aansluiting op het netwerk, maar dan zonder transportcapaciteit. Op dit aanbod is Pottendijk echter niet ingegaan om vervolgens in december 2018 opnieuw een aansluiting van 60 megavoltampère aan te vragen. De advocaat van Pottendijk heeft vervolgens in mei 2019 om zowel een aansluiting van 60 megavoltampère als een transportcapaciteit van 60 megawatt gevraagd. In de laatste brief van 29 mei 2019 heeft de advocaat daarbij gemeld dat door Pottendijk een kortgedingprocedure zal worden gestart indien het gevraagde aanbod uitblijft. Enexis heeft tot op heden geen concreet aanbod voor de door Pottendijk gevraagde aansluiting met transportcapaciteit gedaan.

Wederzijdse eisen
Pottendijk heeft in de kortgedingprocedure nu onder meer omwille van een dwangsom van 5.000 euro per dagdeel een aansluiting inclusief transportcapaciteit opgeëist. In zijn betoog stelt Pottendijk dat Enexis als netbeheerder de wettelijke plicht heeft om het windpark en de zonneparken aan te sluiten. Pottendijk heeft in het kader van het spoedeisend belang het argument aangevoerd dat de aan hem verstrekte SDE+-subsidies een termijn bevatten waarbinnen de opdrachten voor de bouw van het windpark en de opdracht voor de bouw van de zonneakkers moeten zijn verstrekt. Daarbij heeft het bedrijf toegelicht dat het voor het realiseren van het windpark en de zonneakkers externe financiering nodig heeft die enkel zal worden verstrekt als Pottendijk een aanbod heeft voor de benodigde aansluiting en voor de benodigde transportcapaciteit.

Elektriciteitswet 1998
Pottendijk heeft in het kader van het spoedeisend belang aangevoerd dat de aan hem verstrekte SDE-subsidies een termijn bevatten waarbinnen de opdracht voor de bouw van het windpark en de opdracht voor de bouw van de zonneakkers moeten zijn verstrekt. Pottendijk heeft voorts toegelicht dat het voor het realiseren van het windpark en de zonneakkers externe financiering nodig heeft die niet zal worden verstrekt alvorens Pottendijk een aanbod heeft voor de benodigde aansluiting en voor de benodigde transportcapaciteit.

In de rechtszaak stonden hierdoor 2 vragen centraal, namelijk of Enexis op basis van artikel 23 van de Elektriciteitswet 1998 verplicht is om Pottendijk op het elektriciteitsnet aan te sluiten en of Enexis op basis van artikel 24 van diezelfde wet verplicht is om Pottendijk een aanbod te doen om het transport van elektriciteit over het elektriciteitsnet van Enexis uit te voeren. In beide artikelen is bovendien expliciet een discriminatieverbod opgenomen.

Enexis: voldaan aan aansluitplicht
Enexis heeft tijdens de rechtszaak aangevoerd dat het voldaan heeft aan zijn aansluitplicht, omdat het bedrijf aan Pottendijk aangeboden heeft om een aansluiting te realiseren zonder transportcapaciteit. Dat Pottendijk van dit aanbod geen gebruik wenst te maken, kan volgens Enexis niet aan hem worden verweten.

Artikel 23: aansluitplicht
De voorzieningenrechter volgt dit standpunt van Enexis echter niet. In artikel 23 van de Elektriciteitswet 1998 is bepaald dat degene die daarom verzoekt, recht heeft op aansluiting. De plicht van de netwerkbeheerder om degene die daarom verzoekt aan te sluiten, is onvoorwaardelijk en niet afhankelijk gesteld van de vraag of er transportcapaciteit aanwezig is. Door in dit specifieke geval een aansluiting op het elektriciteitsnetwerk aan te bieden en daar in feite de voorwaarde aan te verbinden dat Pottendijk geen gebruik maakt van transportcapaciteit op dat netwerk, voldoet Enexis volgens de rechter niet aan zijn wettelijke aansluitplicht.

Artikel 24: transportplicht
Nu Pottendijk volgens de rechter op het elektriciteitsnetwerk had moeten worden aangesloten - en nu zij aan Enexis verzocht heeft een aanbod te doen tot het uitvoeren van transport van elektriciteit - was Enexis volgens de rechter in beginsel ook verplicht aan Pottendijk een transportaanbod te doen met inachtneming van het discriminatieverbod.

Rechter kraakt principe ‘first come, first served’
Het principe ‘first come, first served’, waarbij bij de verdeling van de transportcapaciteit voorrang wordt gegeven aan aangeslotenen die reeds hebben gecontracteerd, is volgens de rechter in strijd met het discriminatieverbod. De plicht van de netbeheerder om een aanbod voor transport van elektriciteit te doen, geldt echter niet indien de netbeheerder redelijkerwijs geen capaciteit ter beschikking heeft voor het gevraagde transport. De bewijslast dat hij redelijkerwijs geen capaciteit ter beschikking heeft, rust op de netbeheerder zelf.

Congestiemanagement niet goed toegepast
Enexis had volgens de rechter, alvorens aan Pottendijk mede te delen dat het niet aan het verzoek tot aanbod tot transport van elektriciteit kon voldoen, moeten onderzoeken of de door hem geconstateerde schaarste aan transportcapaciteit veroorzaakt werd door de contractueel vergeven transportrechten die wellicht niet allemaal werden verbruikt. Op deze manier had Enexis kunnen bepalen of er nog een marge was om transportrechten uit te geven. Dat Enexis de in de netcode beschreven procedure voor congestiemanagement heeft doorlopen, is volgens de rechter niet gesteld of gebleken. Al deze overwegingen leiden volgens de rechter tot de conclusie dat Enexis onvoldoende aannemelijk heeft gemaakt dat het redelijkerwijs geen capaciteit ter beschikking heeft. De netbeheerder is hierdoor verplicht om aan Pottendijk een aanbod tot het uitvoeren van transport te doen.

Geen recht op volledige aansluiting
De rechter plaatst daarbij wel een belangrijke kanttekening: Enexis is aan Pottendijk verplicht het door hem gewenste aanbod te doen, maar Pottendijk heeft volgens de rechter niet zonder meer aanspraak op het transport van het volledige door hem te contracteren transportvermogen. Want in het geval van transportschaarste dient Enexis, met inachtneming van hetgeen in de netcode elektriciteit is bepaald omtrent congestiemanagement, het risico van de schaarste te verdelen over alle aangeslotenen.

Rechter verplicht Enexis tot aanbod
De voorzieningenrechter gebiedt Enexis nu om binnen 1 week na het vonnis aan Pottendijk een aanbod te doen voor een aansluiting van 60 megavoltampère ten behoeve van de projecten van Pottendijk. Dit moet gebeuren op het voor Pottendijk dichtstbijzijnde punt in het elektriciteitsnet van Enexis, te weten station Emmen-Weerdinge. In dit aanbod mogen bovendien geen contractuele transportbeperkingen worden opgenomen en verder is door de rechter bepaald dat de aansluiting uiterlijk 12 maanden nadat Pottendijk het aanbod van Enexis voor een aansluiting heeft aanvaard, zal zijn gerealiseerd.

De rechter verplicht Enexis ten slotte om binnen 1 week na betekening van dit vonnis aan Pottendijk een aanbod te doen zonder contractuele transportbeperkingen voor 60 megawatt transportcapaciteit op dezelfde aansluiting in het door Enexis beheerde elektriciteitsnet.

Enexis is door de rechtbank bovendien als de grotendeels in het ongelijk gestelde partij veroordeeld tot het betalen van de proceskosten.

Update 17 september: Enexis heeft inmiddels een officiële reactie gegeven op het vonnis van de rechter: 'Wij bestuderen momenteel het vonnis van de rechter en zodra de impact daarvan voldoende helder is, komen we met een meer inhoudelijke reactie.'