Evaluatie salderingsregeling: in voorjaar 2017 Kabinetsbesluit over salderen, Kamp sluit aanpassing nog niet definitief uit

Zoals bekend werd half december de motie van Jan Vos (PvdA) en Liesbeth Van Tongeren (GroenLinks) aangenomen om de salderingsregeling te continueren of te verbeteren (red. noot: staatsrechtelijk gezien kan het kabinet een aangenomen motie naast zich neerleggen). Kamp raadde de motie eerder overigens af, omdat hij eerst de evaluatie van de salderingsregeling wilde afwachten. De minister Kamp startte sowieso tegen de verwachting in afgelopen oktober al de evaluatie van de salderingsregeling. Daarbij werd in december al bekend dat de salderingsregeling de Nederlandse staat in 2015 slechts 77 miljoen euro kostte.

Belangrijkste conclusies evaluatie
In zijn brief aan de Tweede Kamer heeft Kamp nu de belangrijkste bevindingen van PwC op een rijtje gezet, te weten:

1. Investeringen in en groei van zon-PV: PwC stelt vast dat mede door de salderingsregeling het geïnstalleerde vermogen zonnestroom bij kleinverbruikers sinds 2011 sterk is toegenomen. De gemiddelde jaarlijkse groei betrof in deze periode 91 procent, tegenover een groei van gemiddeld 13 procent in de periode van 2004 tot 2011. Salderen heeft de terugverdientijd in 2015 verkort van 14 jaar naar circa 7 jaar. De terugverdientijd waarbij 50 procent van de particulieren bereid is om te investeren, ligt tussen de 5 en 9 jaar. Het onderzoek laat zien dat een financiële stimulans van de overheid nog nodig is om investeringen in lokale hernieuwbare energieproductie te stimuleren en de huidige groei te behouden.
2. Flexibiliteit en innovatie: PwC concludeert dat salderen de prikkel wegneemt voor kleinverbruikers om het eigen verbruik achter de meter te optimaliseren en daarmee het elektriciteitssysteem te ontlasten. Een particulier heeft geen prikkel om te investeren in een batterij of in slimme energiemanagementsystemen om zoveel mogelijk van de zelf opgewekte elektriciteit achter de meter te verbruiken. Dit remt (toepassing van) innovatieve ontwikkelingen die het energiesysteem efficiënter en betrouwbaarder kunnen maken en kunnen bijdragen aan duurzame initiatieven.
3. Draagvlak voor hernieuwbare energie: PwC benoemt dat zon-pv een van de hernieuwbare energie-opties is die de meeste steun genieten onder de Nederlandse bevolking. Bovendien is zon-pv een van de populairste maatregelen voor de productie van hernieuwbare energie die particulieren zelf relatief eenvoudig kunnen toepassen.
4. Effect op de CO2-uitstoot: PwC concludeert dat salderen tot op heden slechts in beperkte mate heeft bijgedragen aan de verduurzaming van de energiemix en daarmee aan de afname van de CO2-uitstoot in Nederland; te weten 0,5 procent in 2015).
5. Kosten voor de overheid: PwC schat de gederfde energiebelasting en opslag duurzame energie (ODE) als gevolg van de salderingsregeling op 80 miljoen euro in 2015. De kosteneffectiviteit van de regeling is in het rapport op 2 manieren weergegeven: enerzijds in euro’s per kilowattuur geproduceerde hernieuwbare elektriciteit en anderzijds in euro’s per vermeden ton CO2-uitstoot. Uit het rapport leid Kamp af dat de stimulans in euro’s per kilowattuur, afhankelijk van de aannames en het gekozen perspectief, in alle gevallen (vrijwel) gelijk aan of hoger ligt dan de stimulering via de SDE+.
6. Groei van werkgelegenheid: PwC concludeert dat salderen heeft bijgedragen aan de groei van zon-PV in Nederland en daarmee waarschijnlijk aan de groei van de werkgelegenheid in deze sector.

Minister wil investeringszekerheid borgen
‘Wij zetten de ondersteuning van investeringen in lokale hernieuwbare energieproductie nu en in de toekomst voort zolang deze zonder steun onrendabel is’, schrijft Kamp in zijn brief aan de Tweede Kamer. ‘Ik heb toegezegd dat er bij aanpassing van de salderingsregeling een goede overgangsregeling komt voor burgers en organisaties die gebruikmaken van de huidige regeling.’

Voor de vormgeving van het instrumentarium voor de stimulering van lokale hernieuwbare energie vanaf 2020 hanteert Kamp de volgende uitgangspunten. De regeling dient:

• een toekomstbestendige en kosteneffectieve stimulans te bieden voor de kleinschalige productie van hernieuwbare elektriciteit;
• stuurbaar te zijn (de hoogte van de stimulans kan aangepast worden, bijvoorbeeld naar aanleiding van veranderingen in de kostprijs van zon-pv-systemen);
• gebouweigenaren met een kleinverbruikersaansluiting voldoende  investeringszekerheid te bieden;
• toegankelijk en begrijpelijk voor particulieren en bedrijven te zijn;
• uitvoerbaar te zijn;
• voor een voldoende stabiele groei van de markt voor zon-PV te zorgen;
• voor zover mogelijk optimaal ruimtegebruik voor de productie van hernieuwbare energie te stimuleren; en zo min mogelijk marktverstorende effecten te hebben en voor zover mogelijk nieuwe ontwikkelingen, onder andere om toekomstige lasten voor het elektriciteitssysteem te beperken, zoals opslag en ict ontwikkelingen, niet te belemmeren.

‘In lijn met de motie (red. die het kabinet oproept de salderingsregeling te continueren of verbeteren) acht ik het van belang om investeringszekerheid te geven voor de aanschaf van zonnepanelen’, vervolgt Kamp in zijn brief. ‘Daarbij moet er ruimte zijn om op basis van de evaluatie te komen tot een verstandige en verantwoorde wijze van stimulering van lokale hernieuwbare energie vanaf 2020. Ik sluit een aanpassing van de salderingsregeling of vervanging door een alternatieve vorm van stimulering in het vervolgproces van de evaluatie op voorhand niet uit, maar zal bovengenoemde uitgangspunten nader uitwerken, in overleg met belanghebbende partijen.’

Kabinetsbesluit over salderen
Bovenstaande mededeling van Kamp zal – als deze negatief uitpakt voor de business case van zonnepanelen – in de Tweede Kamer meer dan genoeg voer voor discussie zijn. Te meer omdat het ook Kamps eigen partij – de VVD – was die afgelopen december ingestemd heeft met de motie om de salderingsregeling te continueren of te verbeteren.

Overigens heeft Kamp ECN gevraagd om de verschillende alternatieven door te rekenen, waarbij nadrukkelijk ook ruimte is om extra alternatieven van andere partijen mee te nemen. Daarnaast organiseert Kamp begin 2017 een stakeholdersbijeenkomst om met een grotere groep belanghebbenden te spreken over de uitgangspunten voor en de vormgeving van een nieuwe regeling vanaf 2020. In het voorjaar van 2017 zal hij vervolgens de Kamer informeren over de resultaten van de doorrekening van de varianten en het besluit over de stimulering van lokale hernieuwbare energie vanaf 2020.

Lees ook:

• Motie aangenomen: regering gevraagd salderingsregeling te continueren of te verbeteren op basis van evaluatie
• Salderingsregeling kostte Nederlandse staat in 2015 slechts 77 miljoen euro
• Grote verdeeldheid onder politieke partijen over behoud salderingsregeling