Opinie - Zonnepanelen op braakliggende gronden? Niet doen!

Mede door de crisis blijven reeds aangekochte gronden onbebouwd. Verschillende gemeentes beraden zich dan ook op een manier om deze gronden een nieuwe, nuttige, bestemming te geven. De idee is om dan om deze te vullen met zonnepanelen, zodat hiermee tenminste nog een paar centen verdiend kunnen worden voor de toch al zo slecht gevulde gemeentekas. En het mooie is: de gemeente kan zich er ook nog een duurzaam imago mee aanmeten. Geen goed idee!

Initiatief nemers denken een groots, rendabel en duurzaam plan uit te kunnen voeren. Er zijn echter nogal wat knelpunten waardoor deze plannen die dit plan in een geheel ander licht plaatsen. Hoe verhouden deze plannen zich tot ‘ gewone’ dakgebonden zonne-energie. Om het project daadwerkelijk financieel haalbaar te maken (en dat was de bedoeling?) zullen de kosten en opbrengsten in goed in kaart gebracht moeten worden.

Eerst de kosten. Natuurlijk is daar in eerste instantie de investering in de panelen zelf, inclusief omvormers, draagconstructie en aansluitwerkzaamheden. Om te voorkomen dat de zonneweide als gevolg van windaanval geen zonnezeil wordt zullen zij natuurlijk goed geballast, maar nog liever goed bevestigd moeten worden. Tot zover niets nieuws.

Maar dan komen de grote verschillen. Ten eerste zijn daar de kosten voor de verharding van het terrein. De panelen kunnen niet zomaar in de weide gezet worden. Voor de werking en het rendement is het ongunstig als zij na enige tijd overwoekerd worden. Maar ook zullen, afhankelijk van de grondslag ter plekke, eventuele zettingsverschillen opgevangen moeten worden, dan wel zal de installatie zwaarder gefundeerd moeten worden. Letwel: het gaat al snel om oppervlaktes zo groot als een voetbalveld.
Inmiddels is de waarde van PV panelen genoegzaam bekend bij een groter deel van de bevolking, waarmee tegelijkertijd het risico’s op diefstal toeneemt. De kosten voor diefstal- en vandalismebestendige opstelling maken dan ook onderdeel uit van het project. Op hoge daken zijn deze risico’s als vanzelf reeds geborgd. De kosten voor een deugdelijk hekwerk, camera’s en opvolging zijn niet gering.
Dan is het vraagstuk hoe de opgewekte elektriciteit te gebruiken? Bij gebouwgebonden opwekking geldt dat deze gebouwen toch al een elektrische aansluiting hebben. Mits de vermogens zijn afgestemd, kan hierop worden teruggeleverd. Bij een braakliggend terrein zal apart een elektrische aansluiting gemaakt moeten worden. En als het vermogen zo groot is als sommige initiatiefnemers zouden willen, kan niet eens direct in het laagspanningnet worden ingevoed. Er zullen transformatoren, een schakelstation en (hoeveel?) meters kabeltracé gerealiseerd moeten worden. Deze investering vormt een aanzienlijke kostenpost die niet verwaarloosd mag gaan worden!

Als de hele installatie eenmaal  klaar is wordt een korte terugverdientijd verwacht. Maar wat zijn dan die opbrengsten? Ten eerste natuurlijk de opbrengst van de oogst zelf: de verkoop van de opgewekte elektriciteit. Gezien de lage terugleververgoeding zal de gemeente hier niet echt rijk van worden. Of verwacht de gemeente dat de eigenaar van de panelen ook nog huur voor het terrein gaat betalen? Dan stijgen de exploitatiekosten nog verder en zal de huurder garanties voor een veel langere gebruiksduur verlangen.

Maar stel dat de crisis na een vijftal jaar ‘over’ is? Dan komt het risico om de hoek dat het terrein geclaimd gaat worden voor andere doeleinden en het alsnog verkocht kan worden. De gebruiker zal gecompenseerd moeten worden en de installatie wordt ontmanteld. Vanwege de snelle ontwikkeling van de rendementen zijn deze panelen inmiddels veel te duur om de resterende levensduur nog elders te plaatsen en zij zullen worden afgedankt. Niet alleen blijkt het plan dan economisch bijzonder onrendabel, maar de duurzaamheid is dan ook ver te zoeken.

Als de gemeente graag haar duurzaamheid wil uitdragen kan zij ook gewoon de vele geschikte, maar nu ongebruikte, dakvlakken in haar gemeente, vooral ook boven op de bedrijven, zelf benutten! Als zij bereid is het geld aan een dure zonneweide te geven kan zij dit dus veel beter, goedkoper en efficiënter doen door het stimuleren en opschalen van PV op de daken. Dan staan ze ook nog dichter bij de zon! Dat braakliggende terrein kan ook dan gebruikt worden voor tijdelijke natuur, een klimaatbos of beplanting voor energieteelt. Ook groen tenslotte!

Lucia Kleinegris, senior adviseur energie en duurzaamheid