TenneT: batterijen cruciaal voor toekomstig elektriciteitssysteem, 5 tot 7 gigawatt nodig

TenneT herhaalt in de position paper de verwachting dat tussen de 5 en 7 gigawatt batterijvermogen economisch rendabel is in 2030.

Flexibiliteit cruciaal
Nu traditionele energiebronnen zoals kolen en gas plaatsmaken voor wind- en zonne-energie, neemt de variatie in energieaanbod toe. Om vraag en aanbod continu in balans te houden, is flexibiliteit volgens TenneT essentieel. Batterijen vervullen daarbij een steeds belangrijkere functie. Ze kunnen energie opslaan bij overschotten en deze terugleveren wanneer er schaarste ontstaat.

Batterijen leveren volgens de netbeheerder zowel financiële als systeemwaarde. Ze genereren inkomsten op balanceringsmarkten door regelvermogen te leveren of energie op te slaan en later terug te leveren wanneer de prijzen hoog zijn. Dit draagt bij aan prijsstabilisatie. Daarnaast worden batterijen ingezet voor congestiemanagement, waardoor het net op piekmomenten wordt ontlast. Hun snelle reactievermogen maakt ze geschikt voor systeemdiensten zoals balanshandhaving en spanningsregulering.

Colocatie groeit
Een belangrijke ontwikkeling die TenneT ziet, is colocatie: het combineren van batterijen met bestaande wind- of zonneparken. Dit voorkomt extra netaansluitingen, bespaart kosten en vermindert druk op het elektriciteitsnet.

Naast kortdurige opslag groeit de behoefte aan long duration energy storage (ldes). Dit is energieopslag die energie gedurende langere perioden kan vasthouden. Hoewel ldes op korte termijn nog beperkt inzetbaar is, zal het op lange termijn bijdragen aan leveringszekerheid en integratie van hernieuwbare energie.

Groei tot 2050
Tot op heden is er in Nederland geen officiële doelstelling voor energieopslag vastgesteld. TenneT maakt in de scenario’s aannames op basis van de verwachte marktontwikkeling. In de Monitor Leveringszekerheid 2025 sprak TenneT afgelopen mei de verwachting uit dat in 2030 tussen de 5 en 7 gigawatt aan batterijvermogen economisch rendabel is.

Door de afbouw van conventioneel regelbaar vermogen zoals kolen- en gascentrales, de sterke toename van de elektriciteitsvraag en weersafhankelijke invoeding, zal de vraag naar flexibiliteit na 2030 blijven toenemen. Voor 2050 loopt de verwachting op naar ruimte voor 14 tot 27 gigawatt aan opgesteld batterijvermogen.

Ruimtelijke inpassing
Voor een optimale ruimtelijke inpassing werkt TenneT voor gemeenten en provincies aan een overzicht van stations waar TDTR-ruimte vergund is. TDTR staat voor Tijdsduurgebonden Transportrecht, een contractvorm waarbij gebruikers minimaal 85 procent van de tijd transportrecht hebben. De netbeheerder wees onlangs 9,1 gigawatt aan TDTR-ruimte toe, waaronder een groot deel aan batterijprojecten.

Het overzicht waaraan TenneT werkt, moet overheden helpen bij het reserveren van locaties voor batterijprojecten. Overheden op nationaal en regionaal niveau zoeken namelijk duidelijkheid over hoeveel ruimte zij moeten reserveren voor batterijprojecten en waar deze idealiter gerealiseerd moeten worden. Door aan te geven welke locaties wel en niet ruimtelijk geschikt zijn voor batterijen, kunnen overheden batterijontwikkelaars en netbeheerders sneller duidelijkheid geven over de haalbaarheid van projecten.

Uitdagingen en businesscase
De inzet van batterijen brengt ook uitdagingen met zich mee. Wanneer batterijen primair reageren op marktprikkels, kunnen ze juist extra druk op het net veroorzaken. TenneT stelt daarom randvoorwaarden voor een veilige en betrouwbare inzet. Via instrumenten zoals congestiemanagement, capaciteitssturende contracten en alternatieve contractvormen zoals TDTR stelt TenneT ervoor te zorgen dat batterijen bijdragen aan systeemwaarde.

Economisch gezien staat de businesscase voor batterijen in Nederland momenteel onder druk door hoge transportkosten en een ongelijk speelveld ten opzichte van buurlanden. In België zijn batterijen vrijgesteld van transportkosten, terwijl Duitsland deels subsidieert. In Nederland blijkt een rendabele businesscase volgens TenneT vrijwel alleen mogelijk via het TDTR-contract, dat gebruikmaakt van restruimte op het net.