‘Energietransitie Duitsland moet doorgaan, ongeacht onzekere stroombehoefte’

Duitsland heeft de afgelopen 25 jaar een indrukwekkende groei doorgemaakt in hernieuwbare energie, van vrijwel 0 naar 173 gigawatt opwekcapaciteit eind 2024. Dit heeft geleid tot een significante vermindering van de CO2-uitstoot in de energiesector, die tussen 2010 en 2024 met ongeveer 50 procent is gedaald. Tegelijkertijd is de stroomvraag met 19 procent afgenomen, vooral door efficiëntieverbeteringen, economische verschuivingen en structurele veranderingen in de economie.

Onzekerheid
Ondanks deze neerwaartse trend voorspellen zelfs de meest conservatieve scenario’s een aanzienlijke toename van de stroomvraag in de toekomst. De belangrijkste drijfveer hierachter is dat elektrificatie een cruciaal element is van de energietransitie, van persoonlijk vervoer tot staalproductie. De spreiding tussen verschillende scenario’s is echter groot, wat volgens marktonderzoeksbureau Aurora leidt tot aanzienlijke onzekerheid over hoeveel schone stroom uiteindelijk in Duitsland nodig zal zijn.

In een nieuwe studie identificeert Aurora verschillende ‘no regret’-maatregelen die de Duitse regering zou moeten implementeren, ongeacht het uiteindelijke niveau van de stroombehoefte. Ten eerste moet Duitsland doorgaan met de uitbreiding van hernieuwbare energie. De analyse toont aan dat Duitsland zelfs in voorzichtige scenario’s met lagere vraaggroei pas halverwege de jaren 2030 of later het vereiste niveau van zonnepaneelcapaciteit voor decarbonisatie zal bereiken.

Flexibiliteit
Het is daarom essentieel dat de nieuwe regering snel duidelijkheid verschaft over de aanstaande hervorming van de Duitse wet voor hernieuwbare energie (EEG), inclusief de invoering van tweezijdige contracts for difference (cfd’s) of een vergelijkbaar systeem.

Daarnaast benadrukt de studie het belang van investeringen in flexibiliteit. Met een toenemend aandeel van intermitterende opwekking uit hernieuwbare bronnen zoals windmolens en zonnepanelen is het cruciaal om dit te koppelen aan flexibiliteit aan de vraagzijde. Flexibiliteit vermindert de afschakeling van hernieuwbare energie, verlaagt de energiekosten voor consumenten en vermindert de behoefte aan subsidies voor hernieuwbare energie door verhoogde marktwaarden.

Evenwicht vinden
Een ander punt van discussie in Duitse energiebeleidskringen is de aankondiging van de regering om 20 gigawatt extra gascapaciteit te bouwen. De analyse van Aurora suggereert dat dit mogelijk te groot is op korte termijn als aangenomen wordt dat de vraaggroei in de komende jaren beperkt zal zijn. In een scenario met beperkte vraaggroei dekt al 10 gigawatt extra gasgestookte opwekking het capaciteitstekort volledig, terwijl een extra 5 gigawatt het tekort tot 2 gigawatt reduceert.

De regering zou volgens onderzoekers vroeg duidelijkheid moeten verschaffen over het ontwerp van het geplande capaciteitsmechanisme en streven naar verbetering van de leveringszekerheid op een technologieneutrale manier. ‘Een dergelijk mechanisme zou niet alleen regelbare thermische activa stimuleren, maar zou ook betekenisvolle kansen kunnen creëren voor flexibiliteitsproviders zoals batterijopslag of demand-side response’, aldus Aurora.

De belangrijkste conclusie van de studie is dat onzekerheid in de vraaggroei geen reden is om actie uit te stellen, maar juist een reden om te verdubbelen op ‘no regret’-oplossingen. Door prioriteit te geven aan beleid dat de inzet van hernieuwbare energie mogelijk maakt, flexibiliteitspotentieel ontsluit en systeemoptimale thermische opbouw, kan Duitsland een energiesysteem bouwen dat zich aanpast aan de veranderende behoeften, zonder onnodige kosten of CO2-emissies vast te leggen.