Warmtepomp financieel voordelig voor 90 procent consumenten

Huurders in corporatiewoningen kunnen zelfs 700 euro besparen. Dit blijkt uit een gezamenlijke studie van het Centraal Planbureau (CPB), TNO en het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL), waarin de financiële effecten van verschillende verduurzamingsopties voor 5 miljoen gasgestookte eengezinswoningen zijn onderzocht. De berekeningen gaan uit van het moment waarop de cv-ketel aan vervanging toe is of wanneer een verbouwing wordt overwogen.

4 opties
De onderzoekers analyseerden 4 scenario’s voor woningverduurzaming. Ze berekenden de effecten van het isoleren naar de isolatiestandaard, de combinatie van deze isolatiestandaard met een volledig elektrische warmtepomp, de isolatiestandaard met een hybride warmtepomp, en een hybride warmtepomp zonder extra isolatie.

‘In 90 procent van de eengezinswoningen kunnen huishoudens met minstens 1 van de 4 doorgerekende opties hun woonlasten verlagen ten opzichte van niet verduurzamen,’ stellen de onderzoekers. Voor de overige 10 procent zijn mogelijk andere opties financieel interessant, zoals gedeeltelijke isolatie.

De studie richt zich specifiek op individuele verduurzamingsopties die eigenaar-bewoners en verhuurders zelfstandig kunnen toepassen. Collectieve maatregelen zoals warmtenetten blijven in het onderzoek buiten beschouwing.

Woningkenmerken
Of een volledig elektrische warmtepomp financieel gunstig is, hangt sterk af van de kosten voor isolatie. Deze worden grotendeels bepaald door woningkenmerken zoals oppervlakte en bouwperiode. Met name voor kleinere woningen, waar isolatie minder kost, is een warmtepomp vaak de beste keuze.

Voor grotere woningen, waar isoleren duurder is, biedt een hybride warmtepomp zonder extra isolatie meestal het beste financiële resultaat. Deze optie geeft voor bijna 75 procent van alle huishoudens een positief inkomenseffect.

De onderzoekers constateren dat woningkenmerken zoals oppervlakte, bouwperiode en stookgedrag bepalender zijn voor de financiële uitkomsten dan het inkomen van de bewoners. De spreiding in inkomenseffecten is vooral groot bij opties waarbij na-isolatie nodig is.

Hybride populair
Voor woningeigenaren en particuliere huurders is het verduurzamen naar een volledig elektrische situatie, met het huidige beleid, voor meer dan de helft financieel gunstig. Voor ongeveer 40 procent is dit zelfs de financieel meest aantrekkelijke optie van de 4 onderzochte varianten.

Uit de analyses blijkt echter dat het installeren van alleen een hybride warmtepomp voor bijna driekwart van alle huishoudens financieel voordelig is. Vooral in grotere woningen heeft deze optie vaak een gunstiger effect dan de combinatie met vergaande isolatie.

De onderzoekers wijzen er ook op dat in woningen die al goed geïsoleerd zijn, een hybride warmtepomp financieel vrijwel nooit de gunstigste optie is. Dit verklaart volgens hen waarom voor huishoudens die recent een hybride warmtepomp hebben aangeschaft, de prikkel kleiner is om uitgebreid na te isoleren.

Huurders profiteren
Door de prestatieafspraken met woningcorporaties over ‘gratis’ isolatie is de volledig elektrische warmtepomp voor vrijwel alle huurders van corporatiewoningen de financieel gunstigste optie. Met een gemiddelde besparing van ruim 700 euro per jaar profiteren zij het meest van de verduurzamingsmaatregelen.

Deze afspraken houden in dat na isolatie de huur voor zittende huurders niet wordt verhoogd. Dit verklaart het grote verschil in besparing tussen corporatiehuurders – 700 euro – en woningeigenaren/particuliere huurders – 300 euro.

Beleid
Het huidige stimuleringsbeleid speelt een cruciale rol in de financiële aantrekkelijkheid van verduurzaming. Zonder subsidies voor isolatie en warmtepompen zou verduurzaming voor slechts 43 procent van de huishoudens financieel gunstig zijn, in plaats van de huidige 90 procent.

De subsidieregeling voor warmtepompen en isolatie maakt het verschil tussen wel of niet verduurzamen voor bijna de helft van de huishoudens. Met name voor huurders in corporatiewoningen is de afspraak over ‘gratis’ isolatie zeer effectief.

Praktijk complexer
De onderzoekers benadrukken dat een positieve financiële prikkel niet automatisch betekent dat huishoudens daadwerkelijk zullen verduurzamen. Praktische belemmeringen zoals financiering, verbouwingsoverlast of andere prioriteiten kunnen een rol spelen in de besluitvorming.

Ook gaat de studie niet in op de maatschappelijke wenselijkheid van de verschillende opties. De maatschappelijke kosten en opbrengsten vallen buiten de scope van dit onderzoek, dat zich puur richt op de financiële gevolgen voor de bewoner.

Bovendien houdt de studie geen rekening met het feit dat het verduurzamen van woningen in de praktijk een geleidelijk proces is. Schaarste aan arbeid en materiaal beperkt de hoeveelheid investeringen die op 1 moment kunnen plaatsvinden. Ook beperkingen op het elektriciteitsnet spelen hierbij een rol. In een vervolgonderzoek zullen de onderzoekers aandacht besteden aan het maatschappelijk perspectief van woningverduurzaming.