Minister Depraetere: geen verbod op negatieve injectieprijzen voor zonnepanelen

Het probleem, waarbij de zogeheten injectietarieven negatief worden, heeft voor een verhit debat gezorgd in de Commissie voor Wonen, Toerisme, Energie en Klimaat van het Vlaams Parlement. De minister meldde dat vooral variabele energiecontracten worden getroffen.

Verdeelde meningen
Verschillende Vlaamse volksvertegenwoordigers uitten hun bezorgdheid over deze ontwikkeling. Aimen Horch (Groen) noemde het een symptoom van een transitie waarbij mensen niet alleen consumenten zijn, maar ook producenten van hernieuwbare energie. Hij waarschuwde dat dit systeem oneerlijk kan uitpakken voor wie geen tijd of kennis heeft om met energieverbruik bezig te zijn.

Tom Ongena (Open Vld) sprak over ‘een gevoel van woordbreuk’ bij duizenden Vlaamse gezinnen die geïnvesteerd hebben in zonnepanelen. ‘Mensen kregen te horen dat zonnepanelen zouden opbrengen, nu moeten ze ervoor betalen’, aldus Ongena, die de betrouwbaarheid van de overheid in het geding ziet komen. Raf Van Gestel (PVDA) stelde dat mensen worden gestraft voor hun bijdrage aan de energietransitie en pleitte voor meer publieke investeringen in flexibiliteit.

Geen verbod
Minister Melissa Depraetere bevestigde dat een verbod op negatieve injectietarieven niet wenselijk is. ‘Dat is een federale bevoegdheid. Wat ik als Vlaams minister wel kan doen, is kijken naar het aantal momenten waarop die negatieve pieken – die negatieve injectieprijzen – er zijn. Het is belangrijk om die momenten te gaan beperken en om ervoor te zorgen dat het net minder snel vol zit, waardoor de consument – als hij dan ook iets bijsteekt op het net – die negatieve tarieven betaalt. Dat is dus een bevoegdheid die we hier in Vlaanderen hebben en die we verder moeten bekijken.’

Een volledig verbod ziet ze echter niet zitten. ‘Dit zou betekenen dat de energieleveranciers de tarieven verhogen voor iedereen, ook voor mensen die geen zonnepanelen hebben’, verklaarde ze. ‘Dat vind ik niet rechtvaardig. Dat is een omgekeerde transfer.’

Netto-opbrengst
De minister benadrukte dat zonnepanelen nog steeds een rendabele investering zijn, zelfs met negatieve injectietarieven op bepaalde momenten. ‘Op jaarbasis zien we tot nu dat er nog steeds een netto-opbrengst is van de terugleververgoeding voor een gemiddeld gezin’, aldus Depraetere. ‘Op zich is dat natuurlijk goed. Het wil ook niet zeggen dat, wanneer je een negatief effect hebt, dat op jaarbasis ook negatief hoeft te zijn. Het is een goede zaak om in zonnepanelen te investeren, om die op uw dak te leggen, ook als er in het verleden misschien veel grotere voordelen aan werden gekoppeld die er vandaag niet zijn.'

‘Maar het blijft rendabel, zelfs als er negatieve tarieven zijn’, vervolgt ze. ‘Dat neemt niet weg dat we de discussie over de negatieve tarieven moeten voeren, maar het blijft rendabel. Dat is belangrijk.’

Oorzaak en omvang probleem
Het probleem ontstaat op momenten dat er een overschot aan elektriciteit is, met name op zonnige dagen met weinig verbruik. Onderzoek van de Vlaamse omroep VRT wees uit dat 75 van de 86 onderzochte contracten een clausule bevatten die negatieve injectietarieven mogelijk maken. 1.000 Vlaamse gezinnen met een variabel injectiecontract kregen in april geen enkele vergoeding voor hun stroom, sommige moesten zelfs betalen voor de injectie. In potentie zouden de negatieve injectietarieven volgens de VRT 450.000 Vlaamse zonnepaneeleigenaren kunnen treffen.

Tijdens het debat kwamen verschillende structurele oplossingen aan bod. Depraetere wees op het groeiende belang van thuisbatterijen en batterijparken die kunnen dienen als buffer voor overtollige elektriciteit. Ook energiedelen werd genoemd, maar daarover bestaat discussie over de toegankelijkheid en de kosten die worden aangerekend.

Premie slimme sturing
Robrecht Bothuyne (cd&v) merkte op dat zonnepanelen vorig jaar gemiddeld 446 euro aan voordeel opleverden, wat de impact van eventueel negatieve injectietarieven in perspectief plaatst. Hij pleitte voor herintroductie van een premie voor slimme sturing van thuisapparatuur, die op 1 januari was verdwenen.

Transparantie vereist
Er klonk ook kritiek op de beperkte transparantie van energieleveranciers. De contractclausules over negatieve injectietarieven zijn volgens de parlementsleden vaak moeilijk te vinden in de voorwaarden.

Minister Depraetere gaf aan in dialoog te gaan met de Vlaamse Nutsregulator om de transparantie te verhogen. Haar federale collega Rob Beenders heeft de contracten doorgestuurd naar de economische inspectie om te onderzoeken of er sprake is van oneerlijke handelspraktijken.

Draagvlak ondermijnen
Verschillende politici waarschuwden tot slot dat het probleem van negatieve injectietarieven het draagvlak voor de energietransitie kan ondermijnen. Filip Brusselmans (Vlaams Belang) wees erop dat de elektrificatie te snel is gegaan, waardoor het net de capaciteit niet aankan.

Van Gestel voegde toe: ‘Als dit zo doorgaat, vrees ik dat mensen gaan afhaken en het vertrouwen verliezen. Zonder draagvlak is er geen energietransitie.’