Het Dilemma | Flexbonus voor verhogen zelfverbruik zonnepanelen – Goed of slecht plan?

Eind vorig jaar viel het besluit tot afschaffing van saldering. Holland Solar pleitte direct daarna voor het invoeren van een flexbonus in de Investeringssubsidie Duurzame Energie (ISDE).
‘Dat deden we samen met diverse andere organisaties: NVDE, Energie Samen, HIER, Energie Nederland, Netbeheer Nederland en Energy Storage NL. De kern is het helpen van consumenten bij de investering in verduurzamingsmaatregelen van hun woning, gecombineerd met eigen zonne-energie. Dat is essentieel voor het gaande houden van onze energietransitie. Bovendien helpen we huishoudens hiermee controle te houden over hun energierekening én bij het verlagen van de druk op het elektriciteitsnet.’

Wat houdt die flexbonus in?
‘We wekken nu jaarlijks zo’n 10 terawattuur aan zonnestroom op Nederlandse daken op. In 2050 moet dat bijna 6 keer zoveel zijn volgens het Nationaal Plan Energiesysteem (NPE). Er moeten dus nog heel veel zonnepanelen worden geplaatst. Die moeten dus aantrekkelijk blijven voor consumenten. De flexbonus is in essentie een stapelsubsidie die stimuleert dat mensen slimme verduurzamingsmaatregelen combineren met zonnepanelen. De ISDE stimuleert op dit moment verduurzamingsmaatregelen zoals warmtepompen. In ons voorstel krijgen aanvragers meer subsidie wanneer deze maatregelen worden gecombineerd met nieuwe of bestaande zonnepanelen. Op die manier kunnen ze het eigen verbruik van zonnestroom vergroten en de duurzame apparaten waarvoor de ISDE bedoeld is, laten draaien op zelf opgewekte zonne-energie.’

Zijn er nog meer aanpassingen aan de ISDE nodig?
‘Het is belangrijk dat de ISDE gaat normeren op aanstuurbaarheid en interoperabiliteit. Om meer zelfverbruik te realiseren, moet een apparaat zoals een warmtepomp wel kunnen communiceren met de zonnepanelen. Domme warmtepompen subsidiëren moet dus stoppen. Daarnaast is het zinnig meer slimme elektrificatietechnieken toe te voegen aan de ISDE, bijvoorbeeld energiemanagementsystemen die het moment van verbruik kunnen verschuiven, thuisbatterijen en zonneboilers met een elektrisch element. Ook het uitgesteld gebruiken van zelf opgewekte groene stroom door die tijdelijk op te slaan, helpt namelijk CO2 te reduceren in vergelijking met het gebruiken van stroom van het net. Bovendien vermindert het de netbelasting.’

De regering gaf aan bereid te zijn te praten over jullie idee.
‘Dat is ook gebeurd. Toch hebben die gesprekken nog niet geleid tot het perspectief dat de zonne-energiesector zoekt. De reden lag met name in de angst dat er meer geld zou moeten worden uitgegeven voor beperkte CO2-reductie. Het vastgestelde doel van de ISDE-regeling is namelijk zoveel mogelijk CO2-uitstoot terugdringen per uitgegeven euro. Ons voorstel kan echter juist de subsidie-intensiteit verlagen. Er wordt namelijk geen subsidie meer gegeven aan domme apparaten die draaien op deels grijze stroom uit het net, maar alleen nog aan aanstuurbare apparaten die zoveel mogelijk op zelf opgewekte zonne-energie draaien.’

Jullie vragen om een verandering in de kijk op de ISDE…
‘Het zou helpen als de regering de regeling meer holistisch in het brede kader van de energietransitie zou bekijken. De flexbonus heeft – naast het reduceren van CO2 – als bijkomende voordelen namelijk dat huishoudens door het verhogen van het eigen verbruik van zonne-energie kunnen besparen op hun energierekening, én dat de belasting van het net die gepaard gaat met elektrificatie verminderd wordt. Dit zijn geen officiële doelstellingen van de ISDE en worden dus niet meegewogen, terwijl ze voor de transitie onmisbaar zijn.’

Jullie vinden D66 in jullie hoek. Kamerlid Ilana Rooderkerk diende een motie in voor opname van een flexbonus in de ISDE-regeling. Minister Mona Keijzer ontraadde die echter…
‘Het argument van de minister was dat de ISDE ongeschikt is als instrument om het eigen gebruik van stroom van zonnepanelen te stimuleren. Eigen verbruik wordt misschien inderdaad niet expliciet in de ISDE-regeling genoemd, maar de reactie van de minister ontkent dat het verhogen van eigen verbruik kan zorgen voor méér CO2-reductie, wat precies het doel van de ISDE is. De motie is vorige week ingediend, nu is het aan de Kamer om daarover te stemmen op 13 mei.’

En ondertussen is er een massaclaim in voorbereiding door de stichting Salderingsclaim.nl. Zo’n 150.000 zonnepanelenbezitters eisen compensatie voor de afschaffing van de salderingsregeling.
‘Wij vinden dat niet de weg om te bewandelen. De salderingsregeling was altijd al een tijdelijk fenomeen, niet bedoeld voor de eeuwigheid. Zo’n claim helpt bovendien de verdere uitrol van zonnepanelen niet; helpt huishoudens die al jaren van zonnepanelen geprofiteerd hebben, maar maakt zonne-energie niet interessanter voor huishoudens die ze nog niet hebben. Een flexbonus heeft wat dat betreft wel grote toegevoegde waarde.’

De huidige regering lijkt er niet voor open te staan.
‘Dat is niet gezegd. Wij zien ook dat het ministerie met congestie op het laagspanningsnet in haar maag zit, en dat er wordt gezocht naar manieren waarop huishoudens kunnen profiteren van de energietransitie. En vergeet ook niet dat de netbeheerders maatregelen voor het verhogen van eigen verbruik steunen. We stellen dus alles in het werk om de komende tijd Kamerleden, ambtenaren en ministers nog eens goed te informeren over het belang van een flexbonus. De strijd is nog niet gestreden en wij vertrouwen op een goede afloop.’