10 jaar Novar: ‘Geen Nederlandse energietransitie zonder zon op land’

Jullie jubileum is een feestje waard, de champagnefles ging open?
‘We hebben er zeker even bij stilgestaan. 10 jaar, we schreven ons 18 maart 2015 in bij de Kamer van Koophandel. Het is een mooie mijlpaal, maar het is ook geen 100 jaar, we houden het bescheiden. Tegelijkertijd, we hebben mooie dingen gedaan, veel voor elkaar gekregen.’

Hoe ontstond Solarfields, het huidige Novar?
Pijlman: ‘Ik werkte voor een consultancybureau, gaf overheden advies over duurzame energie. Vele ontwikkelden beleid op dit vlak, hadden plannen voor projecten. Er waren nog geen zonneparken in Nederland, maar we verwachtten dat die er zeker zouden gaan komen, net als in Duitsland al wel het geval was.’

Jullie zagen een marktkans…
Smit: ‘Zeker, maar niet met het idee om even snel binnen te lopen. We wilden bijdragen aan de Nederlandse energietransitie door zonneparken te realiseren. We kenden vele gemeenten, gingen op zoek naar locaties, vonden die, gingen aan de slag met vergunningen, vroegen subsidie aan, organiseerden projecten… In 2018 namen we ons eerste zonnepark in gebruik: De Kie in Franeker.’

Hoe ontwikkelde jullie bedrijf zich sindsdien?
Smit: ‘Je begint ergens aan omdat je dat belangrijk vindt. Het was allemaal behoorlijk opportunistisch destijds. Een jaar of 4 na onze start begonnen we ons af te vragen waar we nu echt mee bezig waren en waar we naartoe wilden. Dat leidde tot een helder doel. We willen 10 procent van de markt in handen hebben en houden; 4 gigawattpiek aan zonnepanelen in 2030 op onze naam hebben staan. Het gevolg was een wezenlijke verandering in ons denken en doen. Om dat waar te maken, moet je aan de slag met je organisatie, teams, financiën…’

De markt voor zonneparken is wezenlijk veranderd…
Pijlman: ‘De markt is niet die van vroeger, maar dat is niet van de ene op de andere dag gebeurd. Toen we begonnen, waren zonneparken onbekend. Mensen hadden er geen mening over. De energietransitie is belangrijk, we willen verduurzamen, zonnepanelen zijn een mooie manier om dat te doen, het is prima zo. Er volgde een groeifase, er werden vele projecten in Nederland gerealiseerd. Wij groeiden uit tot een van de grootste ontwikkelaars in ons land. Geleidelijk werden er echter meer eisen aan zonneparken gesteld, bijvoorbeeld op het gebied van landschappelijke inpassing, lokaal eigenaarschap en sturen op biodiversiteit. Ondertussen liepen de vergoedingen vanuit de subsidieregeling SDE+(+) terug.

We willen ze ook niet meer in Nederland.
Pijlman: ‘Parallel aan die ontwikkelingen is er een nieuwe discussie ontstaan. Zonneparken leggen druk op de ruimte in Nederland. Die wordt ervaren als beperkt, er is bijvoorbeeld ook plek nodig voor landbouw, natuur en woningen. Zonneparken op agrarische grond zijn minder populair bij het Rijk, provincies en gemeenten. Er is maatschappelijk verzet. Het is er, eufemistisch gezegd, niet gemakkelijker op geworden om een zonnepark te ontwikkelen en exploiteren.’

De markt voor zonneparken is dood in Nederland?
Smit: ‘Er is een nieuwe fase aangebroken. Onze markt is volwassen geworden, met alle problemen die daarbij komen kijken. Denk daarbij ook aan de grote netcongestieproblematiek in Nederland en prijsvorming op steeds volatielere energiemarkten. We hebben heel veel zon gerealiseerd in korte tijd. Dat heeft consequenties voor ons energiesysteem. Dat kon iedereen zien aankomen, maar we zijn te laat gestart met de uitbreiding van het systeem. Nu is congestie een feit en kost het tijd om al dit soort issues op te lossen.’

Hoe lastig is de situatie van dit moment?
Pijlman: ‘Nieuwe projecten ontwikkelen is moeizaam, maar we hebben er nog een flink aantal in de pijplijn die gebouwd gaan worden. Duitsland startte eerder met zonneparken dan Nederland. Ook daar ging het aanvankelijk heel hard en zagen we daarna stagnatie. Nu is de markt daar weer booming, er wordt heel veel gebouwd. Zo zal het hier ook gaan. Over een tijdje is de situatie weer anders in Nederland. Willen we onze klimaatdoelen halen, dan moeten we door met grootschalige zonne-energie op land, ook met het oog op de moeizame fase waarin wind op zee zich bevindt. Er zijn verschillende rapporten die bevestigen dat we richting 2030 moeten verdubbelen als de elektrificatie doorzet.’

Solarfields werd april 2023 omgedoopt in Novar…
Pijlman: ‘De naam Solarfields dekte de lading niet langer. Novar is een generiekere naam. Die kunnen we “laden” met wat we allemaal doen en wie we nu zijn. Ons bedrijf is sterk verbreed; naast zonneparken werken we ook aan zon op dak, batterijen, waterstof, zonthermie en laadinfra. De behoefte aan geïntegreerde systemen voor de zakelijke markt zoals industrie en transport groeit, wij geven daar invulling aan als duurzaam energiebedrijf. Dat maakt ons werk er niet gemakkelijker op, maar het is wel heel leuk en van grote toegevoegde waarde.’

Jullie hebben tevens de stap naar het buitenland gezet.
Smit: ‘Ook dat vloeit voort uit de veranderende omstandigheden in Nederland. We willen onze groei doorzetten om dat doel van 4 gigawattpiek te halen en zijn inmiddels actief in Zweden, Frankrijk en Duitsland. Daar is de markt voor zonneparken goed. Maar we maken er het verschil als exponent van de volwassen zonne-energiemarkt in Nederland. We onderscheiden ons door niet rucksichtslos een stuk grond vol te leggen met zonnepanelen, maar door met slimme oplossingen te komen, bijvoorbeeld rekening houdend met transportcapaciteit, locatie en flexibiliteit van systemen, en daar is veel interesse in.’

Novar blijft ook actief als zonneparkontwikkelaar in Nederland?
Smit: ‘Er moeten nog heel veel zonnepanelen bij in Nederland. Dat redden we niet met zon op dak, dat potentieel wordt nogal eens overschat. Vergeet ook niet dat er slechts een heel klein percentage van de totale Nederlandse grond nodig is voor zonneparken om onze doelen te halen. Als het Rijk daarin de regie had genomen, locaties had aangewezen waar het moet gebeuren, hadden we die al- lang gerealiseerd. Dat is jammer genoeg niet gebeurd. In plaats daarvan wordt de verantwoordelijkheid bij provincies, energieregio’s en gemeenten gelegd. Dat blijkt bijzonder ineffectief. Het zou mooi zijn als de landelijke overheid alsnog de regie neemt.’

Pijlman: ‘De markt voor zonneparken gaat weer kantelen. Wanneer is lastig te zeggen, maar linksom of rechtsom, het moet gewoon gebeuren om onze energietransitie waar te maken. Dat bewustzijn zal weer komen. Bovendien wordt er door allerhande partijen vol ingezet in het op orde brengen van ons energiesysteem, bijvoorbeeld door het creëren van meer flexibiliteit, het versnellen van elektrificatie en verzwaring van de elektriciteitsnetten. Daarmee komt ook weer meer ruimte voor zonneparken.’