Energiedelen met vrije leverancierskeuze: ‘Politiek lijkt enthousiaster dan markt, maar het verdient een kans’

De redactie ging te rade bij Marc Londo, inhoudelijk directeur bij de Nederlandse Vereniging Duurzame Energie (NVDE).

Buurman of vriend
Het idee achter energiedelen is kinderlijk eenvoudig. De zonnepanelen van de buurman wekken op een zonnige middag méér stroom op dan hij zelf gebruikt. In plaats van die overtollige energie zomaar terug te sturen naar het stroomnet zonder dat de zonnepaneelbezitter weet waar deze naartoe gaat, wil hij deze delen met zijn buurman, een vriend of zelfs de lokale sportclub. Dit concept van energiedelen wordt door velen al jarenlang bestempeld als een gamechanger in de energietransitie. Energiedelen maakt het dan ook mogelijk om lokaal opgewekte elektriciteit direct uit te wisselen. Geen anonieme verkoop, maar bewuste keuzes. Met slimme technologie en digitale platforms (zonne-)energie verhandelen alsof het Spotify-afspeellijsten zijn: zelf bepalen wat je deelt, met wie en wanneer.

EU-richtlijn
Ondanks dat energiedelen geen nieuw fenomeen is, loopt het nog geen storm. ‘Het concept energiedelen begon informeel toen energiecoöperaties initiatieven ontwikkelden om samen duurzame energie op te wekken en te gebruiken’, memoreert Londo. ‘Door samen assets te ontwikkelen en een tussenpartij in te schakelen voor de verdeling van energie, kunnen deelnemers profiteren van de opgewekte duurzame elektriciteit. Hoewel deze vorm van energiedelen nog geen grote schaal heeft bereikt, heeft het een duidelijke boost gekregen tijdens de Oekraïnecrisis. De energiecrisis die volgde, liet mensen beseffen dat eigen energieproductie hen minder kwetsbaar maakt voor externe factoren.’

Londo constateert dat hierdoor de afgelopen jaren het vertrouwen in energiegemeenschappen is toegenomen. ‘Waar 5 jaar geleden de mogelijkheden beperkt waren, zijn er inmiddels leveranciers die energiedelen tussen individueel aangesloten klanten van dezelfde leverancier mogelijk maken. OM Energie en Energie VanOns doen dat voor energiecoöperaties met eigen productie. Bovendien is in de onlangs door de Eerste en Tweede Kamer aangenomen Energiewet de mogelijkheid om energie te delen – bij deelnemers met dezelfde energieleverancier – wettelijk vastgelegd. De grote verandering die nu op de achtergrond speelt, komt echter vanuit de hervorming van de Europese elektriciteitsmarkt via de Electricity Market Design (EMD)-richtlijn. Als uitvloeisel van deze wetgeving moet alle EU-lidstaten energiedelen met vrije leverancierskeuze mogelijk gaan maken. En dat gaat de toepassing van energiedelen breder toegankelijk maken.’

Extra complexiteit
Maar, zo waarschuwt Londo, energiedelen met vrije leverancierskeuze brengt ook behoorlijk wat extra complexiteit met zich mee. ‘Vrije leverancierskeuze binnen energiedelen vraagt om zorgvuldige uitwerking. Vanwege administratieve en technische complicaties kan het duur uitvallen, en als de kosten te hoog worden, loopt het initiatief vast. De kosten van energiedelen moeten namelijk worden verwerkt in de energierekening, of gesocialiseerd worden, wat kan leiden tot discussies zoals bij de salderingsregeling.’

Om energiedelen met vrije leverancierskeuze toch tot een succes te maken, pakte de NVDE eind vorig jaar de handschoen op om te voorkomen dat energiedelen met vrije leverancierskeuze administratief en technisch te ingewikkeld zou worden. Samen met netbeheerders, energiebedrijven en energiecoöperaties ging Londo om de tafel om enkele belangrijke uitgangspunten van energiedelen met vrije leverancierskeuze te formuleren. ‘Ten eerste moeten de kosten zo laag mogelijk gehouden worden om een succesvolle uitrol te garanderen’, duidt hij. ‘Ten tweede moet je geen kosten afwentelen op partijen die niet deelnemen aan energiedelen, zoals je bij het salderen hebt gezien. Tot slot wil je een werkbaar systeem creëren dat administratief efficiënt is en daadwerkelijk impact heeft op het energiegebruik van consumenten.’

Lees het volledige artikel hieronder in de maart 2025-editie van Solar Magazine.