IEA: wereld betreedt tijdperk van elektriciteit, zonne-energie drijvende kracht

Dat stellen onderzoekers van het internationaal energieagentschap IEA in de 2024-editie van de World Energy Outlook.

Stroomgebruik groeit snel
De onderzoekers van het IEA stellen dat de contouren van een nieuw, meer geëlektrificeerd energiesysteem steeds duidelijker worden nu de wereldwijde vraag naar elektriciteit toeneemt. ‘Het elektriciteitsverbruik is de afgelopen 10 jaar 2 keer zo snel gegroeid als de totale vraag naar energie. Twee derde van de stijging van de vraag naar elektriciteit in deze periode is afkomstig uit China.’

En de groei zal volgens het IEA de komende jaren verder versnellen, waardoor jaarlijks het equivalent van de huidige stroomvraag van Japan zal worden toegevoegd aan het wereldwijde elektriciteitsverbruik.

Energieopslag
‘Om schone energie snel te laten blijven groeien, moet er meer worden geïnvesteerd in nieuwe energiesystemen, met name in elektriciteitsnetten en energieopslag’, vervolgen de onderzoekers. ‘Op dit moment wordt voor elke dollar die wordt uitgegeven aan hernieuwbare energie, slechts 60 dollarcent uitgegeven aan netwerken en opslag. Om de energiesector CO2-vrij te maken, moeten de investeringen in netwerken en opslag nog sneller toenemen dan de investeringen in schone elektriciteitsopwekking en moet de investeringsratio weer in evenwicht worden gebracht in de verhouding 1 staat tot 1.’

Ondanks het groeiende momentum achter de overgang naar schone energie, is de wereld volgens het IEA nog ver verwijderd van een traject dat in lijn is met de netto 0-doelstellingen. Regionale conflicten en geopolitieke spanningen benadrukken volgens het internationaal energieagentschap de grote kwetsbaarheid van het huidige mondiale energiesysteem. Ze creëren in de ogen van de onderzoekers grote risico’s voor zowel de energiezekerheid als voor wereldwijde actie om de uitstoot van broeikasgassen te verminderen. De onderzoekers stellen dat beslissingen van regeringen, investeerders en consumenten te vaak de gebreken van het huidige energiesysteem, in plaats van het een schoner en veiliger pad op te duwen. Op basis van het huidige beleid zal de wereldwijde uitstoot van CO2 binnenkort een piek bereiken, maar het uitblijven van een scherpe daling daarna betekent dat de wereld op weg is naar een stijging van de gemiddelde temperatuur wereldwijd met 2,4 graden Celsius tegen het einde van de eeuw, ruim boven de doelstelling van het Klimaatakkoord van Parijs om de opwarming van de aarde te beperken tot 1,5 graad Celsius.

Overschot aan olie
De prognoses in het rapport, die gebaseerd zijn op het Stated Policies Scenario, geven aan dat de wereld de komende jaren daarbij te maken zal krijgen met een overaanbod van olie en vloeibaar aardgas (lng), naast een groot overschot aan productiecapaciteit voor een aantal belangrijke schone energietechnologieën van met name zonnepanelen en batterijen.

‘In de tweede helft van dit decennium zou het vooruitzicht van ruimere – of zelfs overtollige – olie- en aardgasvoorraden, afhankelijk van hoe de geopolitieke spanningen zich ontwikkelen, ons in een heel andere energiewereld brengen dan die we de afgelopen jaren tijdens de wereldwijde energiecrisis hebben ervaren’, aldus uitvoerend directeur Fatih Birol van het IEA. ‘Het betekent een neerwaartse druk op de prijzen, wat enige verlichting biedt voor consumenten die hard zijn getroffen door prijspieken. De adempauze van de druk op de brandstofprijzen kan beleidsmakers ruimte geven om zich te richten op het opvoeren van investeringen in schone-energietransities en het afschaffen van inefficiënte subsidies voor fossiele brandstoffen. Dit betekent dat overheidsbeleid en consumentenkeuzes enorme gevolgen zullen hebben voor de toekomst van de energiesector en voor de aanpak van klimaatverandering.’

Tijdperk van elektriciteit
Op basis van het huidige beleid concludeert het IEA dat bronnen met een lage uitstoot meer dan de helft van alle elektriciteit ter wereld zullen opwekken vóór 2030. Bovendien zal de vraag naar alle 3 de fossiele brandstoffen – kolen, olie en gas – naar verwachting nog steeds zijn piek bereiken aan het eind van het decennium.

‘In eerdere World Energy Outlooks heeft het IEA duidelijk gemaakt dat de toekomst van het wereldwijde energiesysteem elektrisch is – en nu is het voor iedereen zichtbaar’, aldus Birol. ‘In de energiegeschiedenis zijn we getuige geweest van het tijdperk van de steenkool en het tijdperk van de olie – en we gaan nu in hoog tempo naar het tijdperk van de elektriciteit, dat het wereldwijde energiesysteem zal bepalen en in toenemende mate gebaseerd zal zijn op schone elektriciteitsbronnen.’

China-verhaal
‘Net als bij veel andere mondiale energietrends vandaag de dag, speelt China een grote rol in wat er gebeurt’, vervolgt Birol. ‘Of het nu gaat om investeringen, de vraag naar fossiele brandstoffen, het elektriciteitsverbruik, de inzet van hernieuwbare energiebronnen, de markt voor elektrische voertuigen of de productie van schone technologie, we bevinden ons nu in een wereld waarin bijna elk energieverhaal in wezen een China-verhaal is. Slechts één voorbeeld: China's zonne-energie-expansie gaat nu zo snel dat tegen het begin van de jaren 2030 – minder dan 10 jaar vanaf nu – China’s zonne-energieproductie alleen al de totale elektriciteitsvraag van de Verenigde Staten vandaag zou kunnen overstijgen.’

Kosten
Ook het IEA merkt in zijn nieuwste rapport op dat de recordgroei van de zonne-energiesector – waarbij 425 gigawattpiek geïnstalleerd werd, wat fors meer is dan de voorspelling van 256 gigawattpiek – namelijk grotendeels te danken is aan China.

‘Bovendien resulteert de snelle uitbreiding van de productie in China in een verlaging van de kosten van zonnepanelen met 50 procent sinds december 2022, wat de concurrentiekracht van zon-pv verbeterde en het gebruik ervan stimuleerde’, aldus de onderzoekers.

Verdubbeling
De installatie van zonnepanelen neemt in elk scenario ‘dramatisch’ toe tegen 2030 waarbij de wereld nog dit decennium 5 tot 6 terawattpiek zonnepanelen installeert. Daarmee is het verreweg de snelst groeiende bron van elektriciteit.