Het Dilemma | Wat is agri-pv, is een definitie noodzaak?

Agri-pv was deze week volop onderwerp van gesprek tijdens SunChain, het grootste eendaagse congres voor de zonne-energiebranche.
‘Ik ben naast mijn baan als programmaleider geavanceerde zonneparken bij TNO, voorzitter van het nationale consortium Zon in Landschap. Wij organiseren standaard meerdere sessies tijdens dit congres op basis van ons programma. Deze keer lag de focus op agri-pv, en met name definiëren wat dat nu eigenlijk is.’

Waarom is dit belangrijk?
‘Onze overheid heeft de mogelijkheden ten aanzien van de ontwikkeling van zon op land sterk ingeperkt. Wat je er ook van vindt, Nederland wil geen nieuwe zonneparken meer op agrarische gronden. In de kamerbrief ‘Aangescherpte voorkeursvolgorde zon’ van 26 oktober 2023 omschreef Hugo de Jonge echter een aantal uitzonderingen voor multifunctionele toepassingen waarvan agri-pv, het combineren van landbouw met de productie van zonnestroom, een heel belangrijke is. Het garanderen van voedselzekerheid en het werken aan de energietransitie gaan op deze wijze hand in hand, zo is de strekking.’

Waarom die nadruk op een goede definitie, wat is het probleem?
‘In de kamerbrief wordt agri-pv omschreven als zonneparken met een substantiële agrarische functie. Dat geeft geen handvatten om daar invulling aan te geven. Ontwikkelen we op basis van de beste businesscase dan kom je altijd uit op 100 procent zonnepark. We moeten weten waar we naartoe willen en wat "een substantiële agrarische functie" is, zodat we weten wat wel agri-pv is, maar ook wat er niet onder valt. Dan kunnen we daar ook naar handelen.’

Dan kan de potentie van agri-pv maximaal worden benut?
‘Gebruiken we slechts 1 procent van de landbouwgrond voor het opwekken van zonne-energie middels agri-pv – in Nederland, maar ook in Europa – dan hebben we het over een enorme productie van zonnestroom. Dat moet dan wel optimaal worden ingevuld vanuit de toegevoegde waarde van beide activiteiten. Weten we wat de regels zijn, dan zal daar in de planfase al rekening mee worden gehouden, zodat bijvoorbeeld later de reeds vergeven vergunningen niet worden ingetrokken.’

Dat was jouw boodschap tijdens SunChain?
‘Holland Solar, LTO, WUR en TNO, iedereen is het erover eens dat het zo moet en we pleiten vanuit dat perspectief voor een heldere definitie. We hebben hierover een slotverklaring laten uitgaan. Zijn er duidelijke normen dan kan daar in de planfase aan worden voldaan en kunnen we verder. De overheid zal dus helder moeten toelichten wat substantieel agrarisch gebruik betekent, en wel snel. We moeten nog heel veel zonnepanelen plaatsen in een korte tijdspanne om onze groene energiedoelen waar te maken.’

Hoe gaat zo’n definitie eruitzien?
‘We hebben 3 opties besproken. De eerste gaat uit van de argumentatie van de initiatiefnemers van een project, dat dit agri-pv betreft. Een andere insteek is het bepalen van een minimale hoeveelheid grond die toegankelijk is voor agrarische activiteiten, tussen en onder de zonnepanelen.’

En de derde?
‘Daarbij wordt de focus gelegd op voldoende licht voor de gewassen om een meerjarig opbrengst- doel te behalen dat voldoet aan de politieke wens van een substantiële agrarische functie. Hiermee is de kans groot dat de gezamenlijke opbrengst groter wordt dan de som der delen, anders kun je beide activiteiten net zo goed of beter naast elkaar doen in plaats van die met elkaar verweven. De splitsing van beide functies is dan natuurlijk een politieke keuze. Zo kunnen zonnepanelen agrarische activiteiten versterken, bijvoorbeeld omdat ze gewassen beschermen tegen wind, verdamping van water tegengaan en in sommige gevallen verbranding tegen te gaan. Maar primair willen we de gewassen in een agri-pv-opstelling beschermen tegen te weinig zonlicht. Dit is vergelijkbaar met een richtlijn voor natuurinclusieve zonneparken waar er al een bodembelichtingstool ontwikkeld en gevalideerd is. Wij, TNO en WUR, samen met onze partner Renergize prefereren deze route. Voor deze aanpak hebben we deze week een pleidooi gepubliceerd.’

Waarom niet gewoon technische normen voor agri-pv-systemen en hun toepassingen?
‘Dat is een heilloze weg. De technologie van pv-installaties, bijvoorbeeld zonnepanelen en onderconstructies, evolueert doorlopend. En stel je bijvoorbeeld de eis van 25 procent bedekkingsgraad, dan ga je voorbij aan het feit dat de tafelbreedte bepalend is voor de lichtinval op de bodem. Waarom moeilijk doen als het gemakkelijker kan. De ontwikkeling en uitrol van agri-pv draait onder de streep om het creëren van een optimale balans tussen 2 activiteiten, dat moet mijns inziens dan ook centraal staan in de definitie. Daar is al veel kennis over opgedaan, maar het is ook nog een beetje een zoektocht. Hoe dan ook, die definitie van agri-pv is snel nodig en de overheid moet dus in actie komen. Het goede nieuws is dat de WUR in opdracht van LVVN en KGG een onderzoek uitvoert naar de perspectieven van agri-pv. Daarin wordt ook gekeken naar mogelijke definities. Tijdens de Zon in Landschap Summit op 3 en 4 december zal de voortgang op dit thema centraal staan.’