Draghi: ‘Europa moet energiekosten verlagen en jaarlijks 800 miljard euro investeren’

Dat stelt econoom Mario Draghi. De voormalig president van de Europese Centrale Bank heeft in opdracht van de Europese Commissie een rapport opgesteld met zijn persoonlijke visie op de toekomst van het Europese concurrentievermogen.

Uitdagingen
In het nu opgeleverde rapport gaat Draghi in op de uitdagingen waarmee de industrie en bedrijven in de interne Europese markt worden geconfronteerd. Zijn bevindingen moeten bijdragen aan een nieuw plan van de Europese Commissie voor duurzame welvaart en concurrentievermogen. Draghi’s input zal in het bijzonder gebruikt worden voor de nieuwe Clean Industrial Deal – gericht op concurrerende industrieën en banen – die in de eerste 100 dagen van het nieuwe mandaat van de Europese Commissie zal worden gepresenteerd.

3 actiegebieden
In Draghi’s rapport zijn 3 actiegebieden geïdentificeerd om duurzame groei in Europa weer op gang te brengen. ‘Ten eerste – en dat is het belangrijkste – moet Europa zijn collectieve inspanningen grondig heroriënteren om de innovatiekloof met de Verenigde Staten en China te dichten, vooral op het gebied van geavanceerde technologieën’, aldus Draghi. ‘Het tweede actiegebied is een gezamenlijk plan voor decarbonisatie en concurrentievermogen. Als Europa's ambitieuze klimaatdoelstellingen gepaard gaan met een coherent plan om ze te verwezenlijken, zal het verminderen van de CO2-uitstoot een kans zijn voor Europa. Maar als we er niet in slagen om ons beleid te coördineren, bestaat het risico dat decarbonisatie ten koste gaat van concurrentievermogen en groei. Het derde actiegebied is het verbeteren van de beveiliging en het verminderen van afhankelijkheden. Veiligheid is een voorwaarde voor duurzame groei. Toenemende geopolitieke risico's kunnen de onzekerheid vergroten en investeringen afremmen, terwijl grote geopolitieke schokken of plotselinge handelsstops extreem ontwrichtend kunnen zijn.’

Energieprijzen verlagen
Draghi constateert dat de doelstellingen van de EU voor het koolstofarm maken van de economie ambitieuzer zijn dan die van haar concurrenten, wat op korte termijn extra kosten met zich meebrengt voor de Europese industrie. Tegelijkertijd biedt de decarbonisatie Europa volgens Draghi de kans om de energieprijzen te verlagen en het voortouw te nemen terwijl het ook energiezekerder wordt.

Vergunningsprocedure en energiebelasting
Bij de overstap op hernieuwbare energie spelen langdurige en onzekere vergunningsprocedures voor nieuwe stroomvoorziening en -netten in de ogen van Draghi een groot obstakel voor een snellere installatie van nieuwe opwekcapaciteit.

De econoom hekelt ook de energiebelastingen, die in de loop der tijd een belangrijke bron van begrotingsinkomsten zijn geworden voor EU-lidstaten maar tegelijkertijd tot hoge stroomprijzen leiden.

Europese productie
Bovendien constateert Draghi dat het Europese innovatiepotentieel zich niet vertaalt in ‘een superieure productie van schone technologie’ ondanks de omvang van de Europese thuismarkt. ‘De EU is de op een na grootste markt wat betreft de vraag naar zonnepanelen, windmolens en elektrische voertuigen. In veel van deze sectoren heeft de EU een industrieel pioniersvoordeel en heeft ze een leidende positie verworven, maar ze is niet in staat geweest om die leidende positie consequent te behouden. In bepaalde sectoren, zoals zonnepanelen, heeft de EU haar productiecapaciteit al verloren en wordt de productie nu gedomineerd door China.’

De bedreiging voor de positie van Europa op het gebied van schone technologie is volgens Draghi vooral te wijten aan het ontbreken van een industriële strategie die gelijkwaardig is aan die van andere grote regio’s. ‘Fabrikanten in de EU hebben vooral te lijden onder een gebrek aan stabiliteit van de vraag en onder verschillen in productiekosten, nog versterkt door een ongelijk speelveld met andere grote economieën (red. zoals Amerika en China) die aanzienlijke subsidies verstrekken en handelsbelemmeringen opwerpen. De verbeterende vooruitzichten van de EU voor haar batterij-industrie laten zien dat een gerichte beleidsinspanning kan slagen, ook al zullen spelers van buiten de EU hier het meest van profiteren.’

Goed nieuws
Walburga Hemetsberger, algemeen directeur van koepelorganiastie SolarPower Europe, is blij met het rapport van Draghi. ‘Het is goed nieuws voor zonne-energie en hernieuwbare-energiebronnen dat het rapport van vandaag het belang van decarbonisatie en concurrentievermogen erkent, en onderstreept hoe wederzijds versterkend ze zijn. De beste optie voor het concurrentievermogen van de EU blijft flexibele, op hernieuwbare energie gebaseerde elektrificatie. Zoals we hebben gemodelleerd, kan flexibele elektrificatie op basis van hernieuwbare-energiebronnen de day-ahead elektriciteitsprijzen met 25 procent verlagen tegen 2030 en met 33 procent tegen 2040 – dat is een no-regret pad voor Europa.’

De zonne-energiesector is volgens Hemetsberger opgelucht om de erkenning te lezen van de cruciale rol van langetermijncontracten, zoals stroomafnameovereenkomsten (ppa’s) en contracts for difference (cfd’s). ‘Europese Commissievoorzitter Ursula von der Leyen moet bij de vorming van haar nieuwe college van commissarissen duidelijk zijn: om de kosten structureel te verlagen, is de weg voorwaarts gebaseerd op schone flexibiliteit en slimme elektrificatie. Voortbouwend op dit sentiment bevelen wij aan dat Europa een Actieplan Elektrificatie aanneemt, dat verder gaat dan het goede werk op het gebied van elektrificatie van vervoer en een echt pad creëert voor elektrificatie in de industrie en gebouwen. Zoals het rapport benadrukt, zullen sommige energie-intensieve industrieën in Europa tijdens deze overgangsperiode steun nodig hebben. Alle steun moet uiteindelijk afhankelijk zijn van elektrificatie en de vooruitgang van schone flexibiliteit.’

Productieketen
Tot slot vraagt Hemetsberger de EU om niet op te geven bij het versterken van de pv-productieketen. ‘Zonne-energie is de belangrijkste technologie voor het koolstofvrij maken van het Europese continent. We zijn ervan overtuigd dat de Net-Zero Industry Act een verschil zal maken en een nieuwe market pull creëert voor zonne-energieproducten uit de EU. Een zichtbare vraagpijplijn maakt investeringen in nieuwe fabrieken minder riskant. Toch geloven we dat er meer ondersteuning nodig is voor de eerste opschaling van fabrieken. Het ontbreekt ons aan een financieel instrument van de EU speciaal voor Europese zonne-energieproductie; vergelijkbaar met de steun die andere sectoren ontvangen, zoals windenergie, batterijen en waterstof.’