Combi landbouw en zonnepanelen goed voor 68 procent stroomvraag Centraal-Europa

Uit een nieuwe analyse van Ember blijkt dat Centraal-Europa 191 terawattuur zonne-energie kan produceren met zonnepanelen die boven of tussen voedselgewassen worden gemonteerd. Dat is niet alleen goed voor ruim twee derde van het huidige stroomverbruik van Tsjechië, Hongarije, Polen en Slowakije, maar is ook bijna drie keer de huidige hernieuwbare-elektriciteitsproductie van de landen die opgeteld 73 terawattuur bedraagt.

9 procent
Met de inzet van slechts 9 procent van het berekende potentieel aan agri-pv zou volgens de onderzoekers kunnen worden voorzien in de elektriciteitsbehoefte van de landbouw en voedselverwerking in Centraal-Europa. ‘Nu Europa steeds meer wordt bedreigd in onstabiele tijden, zijn voedselzekerheid en energiezekerheid absoluut noodzakelijk’, aldus Paweł Czyżak van Ember. ‘Het installeren van zonnepanelen in de landbouw kan boeren helpen om bij te dragen aan beide, terwijl het bedrijf stabiel en winstgevend blijft.’

Volgens de bevindingen van het rapport zou 180 gigawatt aan zonnepanelen geïnstalleerd kunnen worden op gewassen in de Centraal-Europese landen, terwijl de landen richting de Europese Unie (EU) een nationale doelstelling hebben geformuleerd van slechts 60 gigawattpiek. Eind 2023 beschikten de landen in totaal over 25 gigawatt zonnepanelen.

19 procent
Tsjechië, Hongarije, Polen en Slowakije vertegenwoordigen 19 procent van het akkerland in de EU. Ze produceren in de regio 20 procent van de tarwe, 29 procent van de haver, 37 procent van de rogge en 57 procent van de bessen. De belangrijke voedselvoorraad staat volgens Ember nu onder druk door de volatiele kunstmestprijzen die worden aangedreven door fossiel gas en de toegenomen frequentie van droogtes en extreme weersomstandigheden als gevolg van de klimaatverandering.

Uit de analyse blijkt dat het installeren van zonnepanelen bij het verbouwen van voedsel dit kan verlichten door het water beter vast te houden in droge jaren en de gewassen te beschermen tegen extreme weersomstandigheden, en in sommige gevallen de opbrengst kan verhogen. Voor schaduwminnende bessen of fruit leidt agri-pv tot een toename van de oogst van 16 procent, terwijl 63 procent van de elektriciteit door een traditioneel zonnepark wordt geproduceerd. Bij minder schaduwtolerante gewassen zoals tarwe blijven de opbrengstverliezen onder de 20 procent dankzij verticale zonnepanelen met een grote afstand tussen de rijen, en de extra inkomsten uit de verkoop van elektriciteit wegen veel zwaarder dan de verminderde inkomsten uit granen.

Meer dan 200 projecten
De toegang is momenteel echter beperkt: landen als Hongarije, Polen en Slowakije hebben nog steeds geen regelgeving voor agri-pv. De onderzoekers merken op dat in landen waar wel kaders zijn ingevoerd, landen een snelle groei zien. Duitsland, Frankrijk, Italië en Nederland worden daarbij als voorbeelden genoemd en tellen momenteel meer dan 200 agri-pv-projecten in heel Europa. Slechts 3 daarvan bevinden zich in Centraal- en Oost-Europese landen. De regeringen in Hongarije, Polen en Slowakije zouden zich volgens Ember daarom bij Tsjechië moeten aansluiten door regelgeving in te voeren die agri-pv mogelijk maakt.

Gemeenschappelijk Landbouwbeleid
Het belangrijkste is dat landbouwers die gebruikmaken van agri-pv nog steeds ondersteund worden door de subsidies van het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB). Alle soorten agri-pv moeten opgenomen worden in de wetgeving. Het uitsluiten van agri-pv met tussenruimtes van de regelgeving verlaagt het potentieel aanzienlijk, ondanks bewijs dat volgens de onderzoeker aantoont dat de negatieve impact op gewasopbrengsten beperkt kan blijven.

Tegelijkertijd moet landbouwgrond behouden blijven voor de voedselproductie, bijvoorbeeld door middel van minimumvereisten voor gewasopbrengsten en een degelijke monitoring daarvan. Tot slot pleit Ember ervoor om agri-pv-doelstellingen vast te stellen binnen het GLB. Agri-pv moet daarbij specifieke capaciteitsdoelen en financiële steun krijgen binnen de strategische GLB-plannen van de afzonderlijke lidstaten, waarbij investeringssubsidies overwogen moeten worden om de drempels voor boeren te verlagen.