‘Geen grootschalige uitrol Nederlandse thuisbatterij zonder netneutrale prikkels’

Wat is jouw expertise aangaande thuisbatterijen?
‘Ik ben themaleider elektriciteit bij ÇE Delft. Wij willen bijdragen aan een duurzame samenleving met onafhankelijk onderzoek en advies. Opslag, ook de thuisbatterij, is een toenemend onderwerp in ons onderzoek, wat we onder andere voor het ministerie van Economische Zaken en bedrijven uitvoeren. Een voorbeeld is de studie “De rol van thuis- en buurtbatterijen in het energiesysteem van de toekomst”, die eind vorig jaar verscheen.’

Wat zijn jullie conclusies?
‘Er zijn vele vraagtekens over thuisbatterijen, onder andere ten aanzien van brandveiligheid, recycling en cybersecurity. Dat zijn basale randvoorwaarden voor de massale uitrol van thuisbatterijen. Ze zijn echter niet superspannend, worden geadresseerd en zijn op te lossen. Ze hoeven de opkomst van thuisbatterijen niet in de weg te zitten.’

Wat zijn dan wel barrières?
‘Wij hebben gekeken naar 2 jaartallen, 2025 en 2030, en de businesscase gemodelleerd, op basis van kosten van producten en data van energieleveranciers. Wat betreft de prijzen van thuisbatterijen zie je wat verschillen. Die zijn echter niet significant. Een verdienmodel op basis van de handel in energie op de day-aheadmarkt en het verlagen van de elektriciteitskosten door te laden bij een lage stroomprijs is er niet. De prijsverschillen op die markten zijn te klein.’

Je kunt met een thuisbatterij ook collectief deelnemen aan de onbalansmarkt.
‘Er zijn partijen die die optie nu al aanbieden, andere bewegen die kant op. Dat maakt een thuisbatterij mogelijk rendabel. Die markt heeft echter een bepaalde omvang; er zit een limiet op. Dat maakt ook de businesscase van grote energieopslagsystemen die hierop acteren onzeker voor de langere termijn. Een winstwaarschuwing is dus op zijn plaats.’

Het mogelijke verdienmodel van thuisbatterijen is complex, de meningen lopen uiteen.
‘Onze berekeningen zijn uitermate zorgvuldig uitgevoerd op basis van goede data en prijsprojecties naar de toekomst. Wij zien dus geen rendabel product, ook niet als de salderingsregeling wordt afgeschaft. Bovendien kan de impact van grootschalige introductie van thuisbatterijen een grote impact hebben op het elektriciteitsnetwerk.’

Regionale netbeheerders kijken met argusogen naar de opkomst van de thuisbatterij, is dat terecht?
‘De huidige afnamepiek in wijken wordt overschreden wanneer 5 tot 10 procent van de huishoudens een thuisbatterij installeert. Dat gebeurt dan op de momenten dat er weinig stroom verbruikt wordt en de prijs laag is, bijvoorbeeld als er ’s nachts veel windenergie wordt geproduceerd en thuisbatterijen en elektrische auto’s gaan laden. Hoe groot het probleem daadwerkelijk is, hangt naast de hoeveelheid thuisbatterijen af van de locatie; de zwaarte van het betreffende lokale stroomnet. Maar een congestieneutrale inzet is noodzaak.’

Hoe dan?
‘Dat kan bijvoorbeeld door ingrijpen van de netbeheerders, het sturen van een thuisbatterij op afstand wanneer zich congestie voordoet, zoals sinds begin dit jaar wettelijk mogelijk is in Duitsland. Maar dat is lastig te regelen en dit soort dwang en verplichting gaat behoorlijk ver. Een logische route lijkt die via het nettarief. Nu betaalt ieder huishouden daar een vast bedrag voor, het capaciteitstarief. Je kunt het nettarief ook afhankelijk maken van de afname op piekmomenten. Er wordt momenteel een aantal oplossingen onder de loep genomen. De keuze is echter nog niet gemaakt – het is lastige materie.’

Ondanks al die bevindingen van CE Delft zou het zomaar eens hard kunnen gaan met de Nederlandse thuisbatterij. Kijk bijvoorbeeld naar wat er in Duitsland, Italië en Vlaanderen gebeurt. Wat dan?
‘Dan komen er vele mensen achter dat het heel lang duurt voordat ze de kosten voor een thuisbatterij terugverdienen. Lokale congestieproblemen zullen zich op grote schaal voordoen. De overheid en netbeheerders moeten ingrijpen als die uit de hand lopen.’

De thuisbatterij heeft geen toekomst in Nederland?
‘Wij zijn niet blind voor de kansen die ze bieden, naast de belemmeringen die al zijn genoemd. Zo kunnen ze bijdragen aan leveringszekerheid, onbalans oplossen en de energiemix verder verduurzamen. Maar om deze bijdrage te kunnen leveren, is de concurrentie met grootschalige batterijen en flexibiliteitsbronnen intens en dient het netneutraal inpassen geregeld te zijn.’