Wat kan Europa leren van het mooie Noorse ev-sprookje?

Petter Haugneland is assistent secretaris-generaal bij Norsk elbilforening, de Noorse vereniging voor elektrische voertuigen. Hij steekt zijn trots over wat er in Noorwegen is bereikt niet onder stoelen of banken. Inmiddels is daar 90 procent van de nieuw verkochte auto’s volledig elektrisch.

Geen btw
‘En van het totaal aantal auto’s op de weg is het aandeel 25 procent’, vertelt Haugneland. ‘Dat heeft een simpele reden. Noorwegen koos al begin jaren ’90 van de vorige eeuw – toen er dus nog helemaal geen elektrische auto’s werden verkocht – voor de transitie van fossiel naar elektrisch, niet alleen in woord maar ook in daad. Het belastingsysteem is daarop aangepast. Bij het aanschaffen van een elektrische auto betaal je geen btw. Dat scheelt alvast 25 procent in de kosten.’

Consistent
Noorwegen paste ook de registratietaks – vergelijkbaar met de Nederlandse bpm – rigoureus aan. Alles bij elkaar opgeteld betaalt men voor een elektrische auto evenveel als of minder dan het fossiele equivalent. Vanaf het moment dat de eerste volledig elektrische Nissan Leaf en Tesla Model S op de markt kwamen, rond 2011 en 2013, nam de verkoop van elektrische auto’s enorm toe. Noorwegen is ook consistent in dat beleid – het is niet veranderd. Maar zijn de kosten van deze Noorse aanpak niet exorbitant hoog? Haugneland reageert laconiek: ‘Het zijn gemiste inkomsten, geen kosten. Bovendien zijn zware vervuilende auto’s zwaarder belast, via die weg compenseert de staat deels die inkomstenderving. Daarnaast, de energietransitie is niet gratis, ze is duur. Maar waarom zou je het niet doen? We hebben een planeet te redden.’

Busbaan
Het Noorse ev-verhaal klinkt als een mooi sprookje. Is dat ook werkelijk zo? Haugneland plaatst wat kanttekeningen. Allereerst hebben we het over nieuwe technologie. Er was in Noorwegen ook sprake van range anxiety. En mensen vroegen zich af hoelang die batterijen meegingen, waar ze dan moesten laden. Additionele initiatieven waren in dat verband belangrijk. ‘Zo krijg je in sommige steden met een elektrische auto korting op parkeren, of is dat zelfs helemaal gratis. Er zijn ook plekken waar je met een elektrische auto op de busbaan mag. Dat is natuurlijk zeer aantrekkelijk als je iedere dag door druk verkeer op en neer naar je werk moet.’

Klimaatontkenners
Anno 2024 is de keuze voor volledig elektrisch in Noorwegen een gegeven bij de koop van een nieuwe auto. ‘Natuurlijk hebben we hier ook klimaatontkenners en mensen die niet geloven in elektrisch. Maar benzine en diesel is hier dood, zowel voor zakelijke als particuliere autobezitters’, aldus Haugneland. Ook de laadinfrastructuur is op orde, vertelt hij. Het plaatsen van laadpalen werd initieel aan particulieren gelaten. Later bouwde de overheid de eerste snelladers. Dat is inmiddels een commerciële markt. Waar nodig is ook het elektriciteitsnet versterkt. Alleen in afgelegen landelijke gebieden kan laden nog een probleem opleveren.

Mijlpaal
Ondanks het enorme succes van ev in Noorwegen heeft driekwart van de auto’s die er rijden nog een verbrandingsmotor. Hoe snel zal 100 procent elektrisch zijn en zal dat vanzelf gaan? Haugneland schat in dat die mijlpaal aan het einde van het volgende decennium kan worden bereikt gezien het huidige tempo. ‘Misschien is dat zelfs vroeger, als er extra impulsen worden gegeven, bijvoorbeeld in de vorm van een premie voor het slopen van traditionele auto’s. Daarmee zit het werk er echter nog niet op. Ook busjes en zwaardere transportvoertuigen moeten naar nul emissie. Dat is de volgende grote opgave.’