Ieder dak maximaal volleggen met zonnepanelen?

Wat doe jij bij Nieman?
‘We bedienen bouwers en projectontwikkelaars als Nieman Raadgevende Ingenieurs, maar werken ook voor overheidsorganisaties zoals TKI Urban Energy en de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO). Ik focus me op advies aangaande het verduurzamen van de gebouwde omgeving.’

Hoe gaat het daarmee in Nederland?
‘Niet snel genoeg, maar wel zo snel als het kan. De complexiteit van deze transitie wordt nogal eens onderschat. Technisch kan heel veel, maar de implementatie is iets geheel anders. Het proces en de mensen zijn de belangrijkste remmende factoren.’

Ook wat betreft de uitrol van zonnepanelen?
‘Wat nieuwbouwwoningen betreft, zit de grote uitdaging in voldoen aan de BENG-eisen zonder zonnepanelen. BENG staat voor Bijna Energie Neutrale Gebouwen. We moeten op de langere termijn echter naar ENG – energieneutrale gebouwen. Voor die volgende stap is het dak heel hard nodig.’

Eerst passieve maatregelen, daarna pas zonnepanelen?
‘Exact. Het begint met het wezenlijk verminderen van de energiebehoefte. Anders zul je dat uiteindelijke doel – een energieneutrale gebouwde omgeving – niet realiseren. Bovendien hebben we het in het huidige beleidskader over de energieprestatie van gebouwen en niet van de gebruikers.’

Je bedoelt?
‘Die gebruiken ook stroom voor noodzakelijke dingen zoals een wasje draaien en leuke dingen zoals de televisie en de spelcomputer. Dat valt buiten BENG en het energielabel. De boodschap is dus: grijp bij nieuwbouw en renovatie niet te snel naar pv. Gebruik zonnepanelen niet als compensatie voor een te hoog energiegebruik. Zet allereerst in op energiebesparing en terugbrengen van de energiebehoefte van een gebouw door bijvoorbeeld isolatie, en zeker ook goed glas en zonwering. Zo beperk je tevens de belasting van het elektriciteitsnet. En kijk ook naar het gebruik van materialen. Het is mooi om onze gebouwde omgeving te verduurzamen, maar wat is de winst als dat gepaard gaat met heel veel CO2-uitstoot en milieuschade aan het begin van de keten?’

We bouwen slechts zo’n 60.000 nieuwe woningen per jaar.
‘Dat is een fractie van de 7,4 miljoen woningen en 1 miljoen utiliteitsgebouwen in Nederland. Willen we naar een energieneutrale gebouwde omgeving in 2050, en dat willen we, dan zullen ook die maximaal moeten worden verduurzaamd. Dat is een lastiger verhaal, maar in principe hetzelfde. Zet grootschalig in op isolatie, HR++-glas, zonwering, kierdichting, slimme ventilatie en allerhande andere denkbare maatregelen om de energiebehoefte te minimaliseren, en leg overal zoveel mogelijk zonnepanelen op.’

Voor hoeveel zonnepanelen is nog ruimte in Nederland, die vraag hoor je steeds meer.
‘Op 1 van de 3 daken van woningen liggen zonnepanelen. Dat is veel, maar er kan dus nog heel veel bij. Dat moet ook, willen we onze klimaatdoelen realiseren. Een deel is uiteraard ongeschikt voor zonnepanelen, bijvoorbeeld vanwege hun oriëntatie, en appartementencomplexen hebben vaak een beperkt dakoppervlak per huishouden. Dat geeft ook aan dat elektrificatie niet de enige oplossing is. In dat kader mag Nederland de mogelijkheden die warmtenetten bieden wat mij betreft veel meer gaan omarmen.’

Geloof jij dat we het gaan redden, een energieneutrale gebouwde omgeving in 2050?
‘We zijn bezig met een fundamentele transitie. Die schuurt en doet soms pijn. Er zullen winnaars zijn en verliezers. Dat roept discussie op, en soms weerstand. Er zijn ook nog vele vragen waarop we nog geen antwoord hebben. Zo speelt het probleem van de vollopende elektriciteitsnetten pas kort, de oplossingen zijn complex en kosten tijd. Daarnaast zijn nog vele grote bedrijfsdaken, onder andere die van distributiecentra, niet voorzien van zonnepanelen. De daken zijn te zwak, verzekeraars hebben vraagtekens, er is sprake van split incentives… We hebben het kortom over een zeer lastig samenspel waarbinnen we het allemaal voor elkaar moeten krijgen. Ik ben echter een positief mens. De opgave is enorm, maar het moet en het kan.’