Energy hubs: ‘Lokaal gebruiken wat je lokaal opwekt, gebeurt nog in te beperkte mate’

‘Energy hubs zijn de hype voorbij én grootschalige uitrol ligt binnen handbereik’, aldus Haike van de Vegte van Firan. Siward Zomer van energiecoöperatiekoepel Energie Samen verwacht dat ook burgers ze massaal gaan omarmen, maar niet zozeer vanwege netcongestie. ‘Energiegemeenschappen zijn hét instrument om de energietransitie eerlijk te maken.’

Het uitgangsprincipe van een energy hub is eenvoudig: het verbinden van de opwek, de opslag en het verbruik van energie. De Topsector Energie formuleerde in een recente studie de volgende definitie: ‘Een energy hub is een lokaal knooppunt in een geïntegreerd energiesysteem, waar het aanbod van een of meer energiedragers efficiënt, na een of meer conversie- en/of opslagstappen, wordt afgestemd op de vraag naar energie.’

Definitie
Haike van de Vegte, business lead bij Firan, de specialist in infra voor nieuwe energie van Alliander, voegt een belangrijk element toe aan de definitie van de topsector: onderlinge balans. ‘In energy hubs komen diverse energiestromen – van onder meer duurzame-energiebronnen zoals windmolens en zonnepanelen – samen in een decentraal netwerk. Een belangrijke “eigenschap” van energy hubs is dat deze de opwek, de opslag en het verbruik steeds in een onderlinge balans brengen. De lokale uitwisseling van duurzame energie voorkomt dus dat het elektriciteitsnet wordt overbelast. Bovendien zorgen energy hubs ervoor dat minder netaansluitingen en netverzwaringen nodig zijn. Het doel van een energy hub is dus niet zozeer de collectieve uitwisseling van energie, maar de integratie van extra hernieuwbare energie in het energiesysteem.’

Van de Vegte kan als ‘oudgediende’ bestempeld worden in de wereld van energy hubs. Zo stond hij in 2021 aan de basis van het door Firan en Qirion ontwikkelde stappenplan voor de realisatie van energy hubs. Sindsdien zijn de ontwikkelingen volgens Van de Vegte in een stroomversnelling geraakt, maar tegelijkertijd constateert hij dat bij de ontwikkeling van energy hubs ook nu nog allerlei organisatorische, juridische, technische en financiële vraagstukken spelen. ‘De kunst is om het voor bedrijven aantrekkelijk te maken om deel te nemen aan energy hubs. Niet omdat het de enige oplossing is, maar omdat het de meest duurzame en financieel aantrekkelijkste oplossing voor hen is.’

Gamechanger
Van de Vegte ziet energy hubs niet als dé oplossing voor netcongestie. ‘Het is een van de instrumenten in een breed palet aan oplossingen waar bijvoorbeeld ook cable pooling en een directe lijn toe behoren. Waar voorheen vooral sprake was van een emotionele drijfveer om zelf de opgewekte zonne-energie te gebruiken, heeft netcongestie dat alles naar een hoger plan gebracht.’

De realisatie van een virtueel stroomnetwerk op het Schiphol Trade Park – in het voorjaar van 2022 sloot Schiphol Area Development Company (SADC) na toestemming van netbeheerder Liander de eerste 4 bedrijven aan – is in dat kader volgens Van de Vegte een gamechanger geweest. ‘Het was het eerste project waar een netbeheerder het toestond om in een congestiegebied waar geen transportcapaciteit beschikbaar was, toch netcapaciteit met verschillende aangeslotenen te delen. Dat heeft een nieuwe wereld geopend, waarbij een netbeheerder voor de eerste keer in de geschiedenis de voor energy hubs benodigde contractvormen toestaat.’

Systeemoptimalisatie
Netbeheerders die met een groepscontract de komst van energy hubs faciliteren, zijn volgens Van de Vegte een belangrijke, maar niet de enige schakel. ‘Net zo belangrijk zijn bedrijven die zich moeten organiseren en dienstverleners die zorgen dat een energy hub ook echt werkt. Denk bijvoorbeeld aan het monitoren en sturen van de energiesystemen en het verzorgen van de afrekening. Het mooie aan een energy hub is dat je echt aan systeemoptimalisatie werkt, maar de grote uitdaging is dat al deze partijen op een groen knopje moeten drukken voordat je daadwerkelijk aan de slag kunt gaan.’

Lees het volledige artikel hieronder in de juni 2023-editie van Solar Magazine.