Zonneparken in Vlaanderen: ‘Veel meer mogelijk en wenselijk’

Er zijn alternatieven om zon op land een veel sterkere plaats te geven in de energietransitie, zo geven Sven van Elst van ASTER en Yanick Lathuy van Agentschap Wegen & Verkeer aan. Beide organisaties zetten de eerste stappen in het benutten van die kans.

Verknoeid
‘Is de minister geneigd om grotere zonneparken op landbouwgronden te stimuleren?’ Dat vroeg Vlaams parlementslid Mercedes Van Volcem (Open Vld) eind oktober 2022 aan klimaatminister Demir. Zij bevestigde nog eens de beleidslijn van de regering. ‘De ruimte is schaars en we moeten daar zorgvuldig mee omspringen… Grote zonneparken maken de facto het landbouwgebruik of de inrichting als natuur- of bosgebied onmogelijk.’ Hoe kijkt Sven van Elst, algemeen directeur van ASTER hiertegen aan?

Van Elst: ‘Mijn persoonlijke mening: het potentieel van daken in Vlaanderen is theoretisch voldoende om op lange termijn onze zonne-energiedoelen te realiseren. We hebben nu een kwart benut. Maar zeg me hoe we de rest gaan realiseren? 100 procent lijkt me niet haalbaar om allerhande redenen, bijvoorbeeld vanwege technische issues en omdat niet iedereen de wil of de financiële middelen heeft. In Vlaanderen hebben we veel lintbebouwing, waardoor een zeer versnipperd landschap is ontstaan. De Vlaamse politiek is, terecht, in een reflex geschoten; wat we aan ruimte voor landbouw en natuur hebben, moet worden gespaard. Maar zon op land is noodzaak. We kunnen er nu de energietransitie mee versnellen, en die installaties hebben maar een leven van 20 tot 25 jaar.’

Grotere ambitie
ASTER is een collectief vennootschap, opgericht door de Vlaamse woonmaatschappijen. Dat gaf oktober vorig jaar het startschot voor een enorme zonnepaneeloperatie. De eerste van een kleine 400.000 zonnepanelen op sociale huurwoningen werden geïnstalleerd. Over 5 jaar moet zo’n 150 megawattpiek zijn gerealiseerd. Dat worden er wellicht meer, vertelt Van Elst, de doelen kunnen naar boven worden bijgesteld. Voor nu loopt de uitrol echter volgens planning. ASTER heeft bovendien een grotere ambitie. Zo wil het bijvoorbeeld grondgebonden zonne-energiesystemen plaatsen en ook daarop wordt momenteel doorgepakt.

Overstromingsgebieden
Woonmaatschappijen hebben in het verleden vele gronden verworven met het oog op toekomstige woningbouw. De grondvoorraad is vandaag zo’n 1.600 hectare. Een substantieel deel blijft voorlopig onbenut, bijvoorbeeld omdat er niet overal voldoende draagvlak is voor sociale woningen of omdat ze in overstromingsgebieden liggen. ASTER wil die gronden in woonuitbreidingsgebieden die vandaag niet kunnen worden ontwikkeld voor sociale woningbouw, gebruiken voor het opwekken van zonnestroom en dit ten goede laten komen aan sociale huurders, hun energierekening reduceren en ze onderdeel laten zijn van de energietransitie. Het eerste project staat inmiddels in de steigers; een zonnepark van 4 hectare en 5 megawattpiek in de West-Vlaamse stad Menen.

Doorgehakt
‘Maar het is meer dan dat’, benadrukt Van Elst. ‘Het plan omvat groene hagen, een looppiste, ruimte tussen de zonnepanelen zodat er schapen kunnen grazen en voldoende licht en water dat de bodem bereikt. We starten ook een traject met de omwonenden om hun ideeën te inventariseren zodat het een echt gemeenschappelijk project wordt waar de burgers bij betrokken zijn.’ De vergunning voor het zonnepark is 15 mei aangevraagd bij de stad. Die is zeer enthousiast volgens Van Elst. De knoop zal binnen enkele maanden worden doorgehakt. Gaat het plan het redden?

Lees het volledige artikel hieronder in de juni 2023-editie van Solar Magazine.