Nederlandse zonne-energiesector klaar voor gezamenlijke aanpak cybersecurity

Van den Berg, werkzaam voor TNO, ging eind vorig jaar aan de slag als kwartiermaker ZonPV. Inmiddels ligt een eerste aanzet op tafel die de digitale veiligheid van zonne-energiesystemen in Nederland moet vergroten. Hij presenteerde het vorige week aan de bedrijven, brancheorganisaties, netbeheerders en kennisinstellingen die hij consulteerde.

Aanvalsoppervlak
‘Tijdens die meeting werden de puntjes op de i gezet wat betreft een gezamenlijke aanpak’, aldus Van den Berg. ‘Vrijwel iedereen is zich bewust van het belang van digitale veiligheid. Daarbij is duidelijk dat het “aanvalsoppervlak” steeds groter wordt: zonne-energiesystemen, residentieel en grootschalig, zijn steeds vaker op verschillende manieren connected. Naast de omvormer bijvoorbeeld via realtime interfaces, aansturings- en monitoringsystemen. Niemand weet echter hoe groot de kans op een hack is, en wat de exacte impact kan zijn. De eerste logische stap is dus die zaken in kaart brengen.’

Chief information security officer
Cybersecurity is volgens Van den Berg een zaak van de hele zonne-energieketen, een thema van belang bij inkoop, installatie, applicatie en onderhoud. Hij ziet verschillende bedrijven in de sector hier ook al op acteren. ‘Verschillende partijen stelden met trots hun chief information security officer of andere verantwoordelijken aan mij voor om te vertellen wat ze al doen.’

Daarnaast constateert Van den Berg dat ook brancheorganisaties zoals Holland Solar en Techniek Nederland cybersecurity tot een thema maken in specifieke werkgroepen en projecten. Bovendien investeren diverse wetenschappelijke organisaties in het ontwikkelen van kennis en technologie aangaande digitale veiligheid.  

Lopende initiatieven
Als kwartiermaker had Van den Berg de opdracht om een ‘coalition of the willing’ bij elkaar te brengen en de behoeften rond samenwerking en kennisdeling op het gebied van cybersecurity te inventariseren. Zijn verkenning leidde tot een brede integrale aanpak om de digitale veiligheid en weerbaarheid van de sector te verhogen. Daarbij ligt het voor de hand dat ook reeds lopende initiatieven aan elkaar worden gekoppeld. Maar wat zijn de aanbevelingen van Van den Berg aan zijn opdrachtgevers Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) en het programma Digitalisering van de Topsector Energie? Wat moet er worden georganiseerd?

Integrale aanpak
Van den Berg: ‘Ik stel een integrale aanpak voor. Allereerst is meer bewustzijn en meer kennis in de sector nodig van cybersecurity. Daarnaast is een nader onderzoek naar de risico’s nodig. Het is ook noodzaak om tot uniforme standaarden te komen voor producten, diensten en installatie, zodat partijen hun cybersecuritybeleid daarop kunnen inrichten en hun productontwikkeling daarop kunnen enten. Het is verstandig om dit snel te doen. Hoe duidelijker de eisen, hoe beter de hele sector zich kan wapenen tegen cybercriminaliteit. Bovendien opent dat de weg naar controle – audits – en certificering.’

Zonne-energiesector aan zet
Daarnaast ziet Van den Berg kansen voor een Information Sharing and Analysis Centre (ISAC): een overlegvorm waar partijen informatie delen. Dat kan laagdrempelig beginnen met het delen van de eigen aanpak, en uitmonden in een meer gedetailleerde uitwisseling van informatie over dreigingen en incidenten.

Van den Berg: ‘Vanuit de sector is duidelijk interesse getoond deel te nemen aan een ISAC. Maar met het afronden van mijn rapport is de verkenningsfase afgerond en zit mijn werk als kwartiermaker erop. De Nederlandse zonne-energiesector is nu aan zet en die is ook klaar voor gezamenlijke actie. Het is nu aan de Topsector Energie en marktpartijen om de volgende stappen te zetten naar een integrale aanpak.’