Natuur en Milieufederaties presenteren interventieplan voor nieuwe wind- en zonneparken

De NMF en WUR concluderen dat de uitvoering van het Klimaatakkoord en de Regionale Energie Strategieën (RES’en) achterloopt op schema. Ze benadrukken dat de 2030-doelen bovendien slechts een tussenstap zijn en de vraag naar groene stroom harder stijgt dan verwacht.

Helse taak
‘Regionale en lokale overheden staan voor de helse taak om nieuwe regionale wind- en zonne-energieprojecten in goede banen te leiden en met deze gezamenlijke position paper laten we zien wat wél mogelijk is’, aldus Annie van de Pas, netwerkdirecteur van de Natuur en Milieufederaties uit.

Om verder te kunnen met wind- en zonne-energieprojecten op land moet het maatschappelijk rendement van energieprojecten omhoog, stellen de NMF en WUR. Een belangrijke voorwaarde hiervoor is dat ieder energieproject, ongeacht locatie of dubbelfunctie, tegemoetkomt aan de lokale belangen van natuur, mens en economie.

3 ‘basiskwaliteiten’
Naast deze 3 ‘basiskwaliteiten’ moet het energieproject gecombineerd worden met ten minste één andere (nieuwe) functie: natuurinclusief, landschapsinclusief of gemengde productie.

‘Kansrijke combinaties van zonneparken met natuur, landschap en landbouw blijven nu grotendeels onbenut’, stelt Sven Stremke, associate professor Landschapsarchitectuur en ruimtelijke planning van WUR. ‘Om de acceptatie bij burgers te vergroten, pleiten we ervoor dat ieder wind- en zonnepark op land standaard aan een aantal basiskwaliteiten moet voldoen én gecombineerd wordt met een andere (nieuwe) functie. Een goed voorbeeld hiervan is in Babberich, waar frambozen onder zonnepanelen worden geteeld.’

Onbenutte kansen
Door lokale meerwaarde, integraliteit en bewust ruimtegebruik centraal te stellen, worden wind- en zonne-energieprojecten aantrekkelijker, concluderen de NMF en WUR. Het huidige subsidiestelsel van de SDE++ stimuleert volgens hen ontwikkelaars echter om de grootste CO2-reductie te leveren voor de laagste kosten; investeringen in natuur, landschap en andere lokale kwaliteiten worden daarbij gezien als kostenposten. Ondertussen struikelen lokale overheden over haperend animo bij bewoners, omdat zij energieprojecten verlangen die bewust omgaan met de leefomgeving.

In het coalitieakkoord van kabinet Rutte IV werd multifunctionaliteit als voorwaarde gesteld voor nieuwe zonneparken, de landelijke Agenda Natuurinclusief benadrukt natuurherstel óók bij energieprojecten en het Nationaal Programma Regionale Energiestrategie (NP RES) riep in 2021 al op tot betere financiering. ‘In de praktijk komt van deze ambities helemaal niets terecht. Sterker nog, voorgenomen nieuw beleid staat op de tocht en businesscases staan onder druk’, benadrukt Van de Pas.

Wereld op zijn kop
Lopend grootschalig onderzoek van WUR naar zonneparken in Gelderland laat volgens de universiteit zien dat de ruimtelijke kwaliteit van nieuwere projecten niet is toegenomen en niet in de buurt komt van vroege innovatieve cases. ‘Kansrijke combinaties met natuur, landschap en landbouw blijven grotendeels onbenut’, vervolgt Stremke. ‘Het is de wereld op zijn kop: we weten steeds beter wat we wél willen en we krijgen steeds meer van wat we niét willen.’