Verminderen milieu-impact zonnepanelen: ‘Ook China is in beweging’

In het Photovoltaic Power Systems Programme (PVPS) van het International Energy Agency (IEA) werken 32 landen samen aan het versterken van zonne-energie als de hoeksteen van het duurzame energiesysteem van de toekomst. De pijlers van dit programma zijn gebaseerd op diverse onderzoeksvelden. Nederland kent verschillende officiële afgevaardigden voor deze zogenaamde taken. Wat doen zij en wat levert hun werk op? De redactie van Solar Magazine vraagt het hen in een serie artikelen. Josco Kester, onderzoeker zonne-energie bij TNO, vertegenwoordigt Nederland in Task 12 – PV Sustainability.

Waar ligt de focus van Task 12 – PV Sustainability?
‘Kenniscreatie over duurzame pv. Zonnepanelen wekken groene stroom op. Dat is mooi. Maar ze hebben gedurende hun hele levensduur impact op het milieu – van het productieproces en gebruik tot en met afvalverwerking en recycling. Die kan nog aanzienlijk worden verminderd. Wij werken in dat kader bijvoorbeeld aan het kwantificeren en verminderen van die impact en onderzoeken opties voor end-of-life management.’

Waarom is het belangrijk dat Nederland hieraan deelneemt?
‘In Task 12 zijn zo’n 20 landen vertegenwoordigd. Bijzonder is dat die niet alleen uit Europa komen. Ook landen zoals Japan, Australië, China en de Verenigde Staten nemen deel. Europa loopt voorop op het vlak van duurzaamheid van pv, zowel in onderzoek als praktische toepassing. Dat neemt niet weg dat we toch veel van anderen kunnen leren.’

Wat zijn concrete activiteiten?
‘Onze meest diepgaande wijze van samenwerking betreft onze rapporten. Jaarlijks publiceren we er 3 tot 5, waaronder afgelopen jaar 1 over recyclingtechnologie. Daaruit blijkt bijvoorbeeld dat er in Japan al veel gedaan wordt op het gebied van de ontwikkeling van machines en processen. Een andere publicatie ging over een issue dat al heel lang onderwerp van discussie is; ze bevat een uniforme methodiek voor life cycle analyses (lca) aangaande de milieubelasting van zonnepanelen.’

Je wilt kunnen vergelijken?
‘Exact. Weer een andere studie betrof het genereren van openbare data waarmee milieuprofielen van zonnepanelen en pv-systemen kunnen worden bepaald. Onze leden verzamelden daarvoor relevante en geverifieerde data bij de fabrikanten in hun landen. Die informatie is nu geanonimiseerd beschikbaar, bijvoorbeeld aan de hand van zonneceltechnologie, type pv-modules en de plek waar ze gemaakt zijn.’

Wat voor een rol speelt China in dit geheel?
‘In dit land wordt verrassend veel gedaan aan verduurzaming van producten en processen, veel meer dan de meesten zullen denken. De Chinese overheid stimuleert dat ook, en er zijn vele bedrijven en universiteiten bij betrokken. Je kunt speculeren waarom dat zo is – de duurzaamheid van een zonnepaneel wordt absoluut een steeds belangrijker onderdeel van het onderscheidend vermogen van merken en de eisen van de EU op dit vlak worden strenger. Hoe dan ook, het is goed dat ook China deelneemt aan Task 12 en in beweging is op het vlak van pv sustainability. Dit betekent ook dat Europa scherp moet zijn om de voorsprong te behouden, ook in het kader van de wederopbouw van een eigen pv-industrie.’

Hoe doet Nederland het op het gebied van duurzaamheid en pv?
‘Er wordt vanuit de deelnemers aan deze taak onder andere met grote interesse gekeken naar bedrijven zoals Solarge en Energyra die voorlopers zijn in duurzaamheid en pv, zowel wat betreft de productie als het product. Daarbij gaat het niet alleen over de CO2-footprint, maar ook over een pfas-vrij zonnepaneel dat aan het einde van zijn levensduur goed recyclebaar is. Ook in het zonne-energieonderzoek van TNO zijn duurzaam ontwerp, materiaalgebruik en circulariteit belangrijke thema’s. Nederland heeft dus een goede naam en levert een belangrijke bijdrage.’

Hoe evolueren jullie activiteiten?
‘Binnen PVPS zijn er taken die komen en gaan, net naar gelang de actualiteit en de wens van landen om bepaalde zaken op te pakken. Task 12 bestaat al heel lang, en zal nog lang blijven bestaan. Momenteel werken we aan het vormgeven van het programma voor de komende 5 jaar. Daarin zullen, gezien de massale uitrol van pv die nog voor ons ligt, thema’s zoals landschappelijke en ecologische impact een prominentere plek gaan krijgen. Ook dat zijn typische onderwerpen van onderzoek van TNO.’

Wat heeft de zonne-energiesector aan de Nederlandse deelname aan Task 12?
‘Binnen Europa wordt hecht samengewerkt door kennisinstituten en bedrijven. Via PVPS doen we dat ook in een breder internationaal verband. Ik zie winst in het betrekken van meer Nederlandse partners bij het leveren van input en in het actiever ontsluiten van de kennis die we opdoen. Dat neemt niet weg dat de toegevoegde waarde groot is. We genereren inzichten en informatie die zeer relevant zijn voor onze zonne-energieketen. Die is toegankelijk voor iedereen om de vruchten van te plukken.’