Nederland levert ombudsman voor zonne-energieprogramma IEA: ‘Internationale factor van belang’

In het Photovoltaic Power Systems Programme (PVPS) van het internationaal energieagentschap IEA werken 32 landen samen aan het versterken van zonne-energie als de hoeksteen van het duurzame energiesysteem van de toekomst. De pijlers van dit programma zijn gebaseerd op diverse onderzoeksvelden. Nederland kent diverse officiële afgevaardigden voor deze zogenaamde taken. Wat doen zij en wat levert hun werk op? De redactie van Solar Magazine vraagt het hen in een serie artikelen, te beginnen met Otto Bernsen, coördinerend adviseur bij Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO). Hij vertegenwoordigt Nederland in het PVPS executive committee en in Taak 1 van PVPS – Strategic PV Analysis & Outreach.

Hoe is PVPS ontstaan?
‘Dan moeten we terug naar de jaren ’70 van de vorige eeuw, de tijd van de oliecrisis en autoloze zondagen. Niemand wilde dat onze economie nog eens van de ene op de andere dag onderuit werd gehaald doordat de handel in olie in een impasse kwam. De levering en het aanbod van energie moest worden verzekerd. Het IEA werd in 1974 opgericht met dat doel, te beginnen met 17 westerse landen waaronder Nederland.’

Wat heeft dat met zonne-energie te maken?
‘We zijn inmiddels heel wat jaren verder en we hebben recentelijk nog eens ervaren hoe belangrijk energiezekerheid is. De overstap van fossiel naar het zelf opwekken van duurzame energie kan daar een heel belangrijke rol in spelen. Vanuit dat gegeven ontstonden binnen IEA allerhande samenwerkingsprogramma’s over duurzame energie, waaronder PVPS in 1993.’

Het internationaal energieagentschap IEA is een conservatieve organisatie…
‘Dat is een algemeen misverstand als de IEA-cijfers als voorspellingen worden gezien. IEA geeft alleen projecties gebaseerd op bestaand beleid, dat zijn dus eigenlijk altijd worstcasescenario’s en geen toekomstvoorspellingen. Een feitelijke basis is daarbij van groot belang; werken vanuit de juiste context en met concrete en relevante informatie. Nederland levert daarvoor de nodige input, ook wat betreft zonne-energie. IEA erkent inmiddels, mede dankzij PVPS en de inbreng van de lidstaten, dat PV wereldwijd dé hoeksteen is van de globale energietransitie.’

Waarom is PVPS belangrijk, voor de wereld, voor Nederland, voor de zonne-energiesector?
‘We dragen bij aan beleidsvorming – globaal, in EU-verband en van individuele landen. Thema’s zoals salderen, flexibele energiecontracten en netproblematiek zijn niet voorbehouden aan Nederland, ze spelen op heel veel plekken. Hernieuwbare energie is een nieuw terrein en leent zich niet goed voor experimenteren op je eigen eiland. Je wilt van elkaar leren en samen verder komen op het gebied van technologische innovatie, opschaling en marktontwikkeling.’

Hoe is het PVPS vormgegeven?
‘Het programma kent uiteenlopende taken. Alle landen nemen verplicht deel aan Taak 1: Strategic PV Analysis & Outreach. 2 andere taken – de impact op het milieu taak 12 en performance taak 13 – zijn fundamenteel voor het programma, en blijvertjes. Daarnaast zijn er taken die zich richten op specifieke applicaties van zonne-energie, bijvoorbeeld off-grid, solar voertuigen en building integrated pv (bipv). Die taken komen en gaan.’

Jij bent de Nederlandse afgevaardigde voor Taak 1, wat is de kern?
‘We identificeren ontwikkelingen in de technologie en de markt ter ondersteuning van R&D en beleid. Nederland levert daarvoor allerhande gegevens aan, bijvoorbeeld over markttrends, incentives en feitelijke cijfers over de uitrol van zonne-energie. Daarnaast zorgen we voor kennisdisseminatie. Alle informatie die we genereren is publiek, gratis beschikbaar en hopelijk leesbaar, voor bedrijven en beleidsmakers, maar bijvoorbeeld ook voor een middelbare scholier die een werkstuk over zonne-energie wil maken. Tegelijkertijd is onze rol wat dit betreft wel veranderd met de jaren.’

Waarom?
‘Aanvankelijk deden we onder andere roadshows; bezochten bijvoorbeeld universiteiten en speelden internationale discussies na met studenten. Daarnaast gingen we in gesprek met landen die met zonne-energie begonnen, om ze te motiveren en bij te staan met onze kennis en ervaring. Zo heeft taak 1 een rol gespeeld in de uitrol van pv in Maleisië en Thailand. Onze groep werd ook benoemd tot de denktank binnen PVPS maar in de praktijk zijn het de deelnemende landen die de initiatieven nemen. Zonne-energie is echter volwassen geworden; een kosteneffectieve mainstreamtechnologie die een prominente rol speelt in het verduurzamen van onze energievoorziening. Dat besef is inmiddels vrijwel overal en bij iedereen doorgedrongen.’

Jullie focussen nu vooral op het verzamelen en analyseren van gegevens?
‘Exact. Dat is soms nog niet zo eenvoudig. Je wilt met valide en eenduidige data werken. Als het ene land dus bijvoorbeeld in wisselstroom (AC) rapporteert en het andere in gelijkstroom (DC), dan moet er een rekenslag worden gemaakt. En als je de kostprijs van een kilowattuur pv berekent en er is een groot land waar de installatiekosten flink hoger liggen, dan zegt een gemiddelde niet heel veel. Overigens, de informatie waarmee Nederland PVPS voorziet, is dezelfde als RVO en het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) bij het Planbureau voor de Leefomgeving en de Europese Commissie aanleveren. Die informatie is steeds relevanter voor beleid geworden naarmate de klimaatdoelen dichterbij zijn gekomen.’

Er zullen ook grote culturele verschillen zijn die een uitdaging vormen…
‘In Europa zijn we vrij direct, en we hebben nogal eens de neiging om het hoogste woord te voeren, ook als je feitelijk maar een klein land vertegenwoordigt. Dat bevordert de communicatie met collega’s uit andere werelddelen niet altijd. Bovendien is het in de sector geen pionieren meer met een select gezelschap maar is het een volwassen miljardenindustrie geworden. Zo kunnen in een zeer diverse gemeenschap af en toe misverstanden en conflicten ontstaan, zowel zakelijk als persoonlijk. Die kunnen op mijn bord terechtkomen; ik ben begin dit jaar gekozen tot ombudsman van PVPS en neem het over van Australië.’

Hoe sterk is de rol van Nederland binnen PVPS?
‘Ons land is door onze beëdigde vertegenwoordigers direct bij vrijwel iedere taak betrokken. Daarnaast zijn er een aantal Nederlandse wetenschappers die voor eigen rekening bijdragen aan de diverse taken. We spelen ook een belangrijke rol bij het tot stand komen van nieuwe taken. Zo namen we, altijd samen met een andere lidstaat, het initiatief voor de taken die zich richten op bipv, vipv en microgrids. Binnenkort gaan we ook drijvende zonnepalen verkennen. We komen tot voorstellen voor nieuwe taken op basis van gesprekken die RVO doorlopend voert met alle stakeholders in onze zonne-energieketen; brancheverenigingen, topsectoren, onderzoekers, beleidsmakers… Nederland is dus zeer actief binnen PVPS, en speelt ook zo een rol in de internationale uitrol van zonne-energie.’