Ophef over Kubie die uitvallen omvormer zonnepanelen voorkomt: maakt product zijn belofte waar?

Solar Magazine geeft jonge bedrijven die een verschil willen maken in de energietransitie de ruimte zich te presenteren in de rubriek van start-up naar scale-up. In de meest recente editie was het de beurt aan Kubie. Het bedrijf brengt een handzame transformator op de markt die achter de hoofdschakelaar in de meterkast kan worden geïnstalleerd, wil flink opschalen in productie en ziet daarbij ook de zonnepaneelinstallateur als belangrijk verkoopkanaal.

24-uurssimulatie
‘Kubie verlaagt de spanning in een huis naar ongeveer 220 volt’, vertelde eigenaar Henk Dinkelaar. ‘Het voordeel is een veel lager energieverbruik van vele apparaten. Testen door Technischer Überwachungsverein (TÜV) – een 24-uurssimulatie van het stroomverbruik van een gemiddeld gezin met moderne en zeer energiezuinige apparaten – leverden een besparing van 12,6 procent aan elektriciteit op. Er is bovendien een groot bijkomend voordeel waarop we werden gewezen door klanten met zonnepanelen op hun dak die met regelmaat last hadden van uitval van hun omvormer wanneer de spanning op het stroomnet te hoog opliep. Dat probleem was volledig geëlimineerd na installatie van Kubie.’

Sceptische reacties
Tot zover de belofte van Kubie. Solar Magazine ontving een stroom van sceptische reacties van lezers. Die stellen met name vraagtekens bij de besparingsclaim en effecten op het lokale stroomnet, en niet zelden tevens bij de legaliteit.

‘Ongetwijfeld zijn er enkele apparaten aan te wijzen die ook daadwerkelijk iets efficiënter worden van een iets lagere spanning. Maar het gros zal eerder inefficiënter worden dan efficiënter met een lagere spanning’, aldus Albert Waninge, softwareontwikkelaar en domotica-expert.’

Hans Roes van Modpro wijst op een studie van het Zweedse onderzoeksinstituut RISE uit 2019. ‘Die studie toont aan dat Kubie zelf ook energie verbruikt. Het exemplaar dat zij getest hebben, had een verbruik van 23 watt, dat is iets meer dan een halve kilowattuur per dag of 201 kilowattuur op jaarbasis aan verbruik van een systeem dat je zou moeten helpen met het besparen op je elektriciteitsverbruik. Dat is niet niets; genoeg energie om met de gemiddelde elektrische auto ergens tussen de 1.000 en 1.500 kilometer te rijden.’

‘Het is niet voor niets dat zonnepaneelomvormers bij 253 volt moeten afschakelen. Die spanning komt namelijk ook bij gebruikers zonder Kubie. Als de omvormer “beduveld” wordt door de spanning kunstmatig te verlagen en aan het stroomnet blijft leveren, kan de netspanning (in de straat) boven de 253 volt uitstijgen, hetgeen gevaarlijk kan zijn. Is dit toegestaan?’ Dit schrijft Hans Welschen die zich al ruim 40 jaar bezighoudt met ontwikkeling van pv-systemen en systeemcomponenten.

Voor- en nadelen
Solar Magazine vroeg DC, EV & Power Electronics-expert Henry Lootens om zijn licht te laten schijnen op de voor- en nadelen van Kubie. Ook hij is kritisch, allereerst over de besparingsclaim. ‘Door de spanning in een huis naar beneden te brengen, laten we zeggen naar 220 volt, zal het energieverbruik van ohms-apparaten verminderen. Dat geldt echter niet voor apparatuur met elektronica zoals computers en led-verlichting, en bijvoorbeeld tegenwoordig ook zo’n beetje iedere moderne wasmachine, droger en oven. Daarnaast levert een transformator, die niets anders doet dan het voltage procentueel verlagen, per definitie verliezen op. Je kunt dus mooi kloppende rekensommen maken, maar die moeten wel aan alle kanten worden onderbouwd; inzichtelijk en transparant zijn. Dat is echter niet mijn belangrijkste kanttekening. Mensen met zonnepanelen willen niet dat hun omvormer uitvalt doordat de spanning op het net 253 volt overstijgt, dat is hun goed recht. Wanneer je in zo’n geval echter stroom blijft leveren, wat deze trafo mogelijk maakt, dan kan de netspanning in je omgeving de maximumnorm overschrijden. Je gooit dus in feite je probleem bij de buren over de schutting, waardoor er bij hen mogelijk apparatuur kapot kan gaan. Netbeheerders hebben bovendien niet de mogelijkheid de bron van het kwaad op te sporen, omdat ze niet zonder meer slimme meters mogen uitlezen. Ook mogen netbeheerders zich in algemene zin niet bemoeien met wat er achter de energiemeter gebeurt. In andere woorden: we hebben het over een individuele oplossing die niet bijdraagt aan het oplossen van een groeiend maatschappelijk issue – dat van het gebrek aan netcapaciteit – maar het eerder tegenwerkt. Ik vraag me dan ook af of dit mag en ben benieuwd naar het bewijs van Kubie aangaande de beloftes die worden gemaakt.’

Stedin
Solar Magazine legt de opmerkingen van Lootens voor aan netbeheerder Stedin. Is technologie zoals Kubie een wenselijke ontwikkeling? ‘We begrijpen dat consumenten het vervelend vinden dat ze inkomsten missen doordat bij het afschakelen van omvormers er tijdelijk niet wordt teruggeleverd’, zegt woordvoerder Koen de Lange van Stedin na consultatie met de technische expert binnen de organisatie. ‘We hebben de Kubie niet getest en gaan af op de informatie die Kubie biedt in het artikel op de website van Solar Magazine. Als het apparaat de spanning bij de gebruiker thuis verlaagt, kan mogelijk de spanning in de straat en dus bij de buren thuis oplopen. Als de spanning te hoog oploopt dan kan dat de levensduur van elektrische apparatuur verkorten. Wij weten nog niet of dit apparaat een geschikte oplossing is voor spanningsproblemen en vragen de ondernemer het aan ons te demonstreren.’

Reactie Kubie
Henk Dinkelaar is teleurgesteld over de reacties op het verhaal over Kubie. ‘Wij geven zelf ook aan dat Kubie niet op alle apparatuur bezuinigt. Maar het meest betrouwbare meetinstituut ter wereld, TÜV, heeft in een onderzoek aangetoond dat er in een woning met alle gebruikte huishoudelijke A+++-apparaten gemiddeld 12,6 procent wordt bespaard. Hierbij is, in tegenstelling tot wat enkelen beweren, het eigen verbruik van Kubie ook als werkelijk verbruik meegemeten. Het Zweedse onderzoek dat wordt aangehaald is gedaan met 100 led-lampjes die op een Kubie werden aangesloten. Dit is natuurlijk totaal niet representatief voor het totaalverbruik in een woning.’

Eind van de lijn
De bewering dat de Kubie kan zorgen voor stijging van de netspanning wijst Dinkelaar geheel van de hand. De problemen van de hoge spanning doen zich volgens hem voor bij woningen aan het eind van de lijn. ‘Als er bij een zo’n woning een netspanning aangeleverd wordt van 249 volt, dan legt de omvormer hier 3 volt bovenop en wordt er 252 volt teruggeleverd’, aldus Dinkelaar ‘Met Kubie wordt de spanning eerst van 249 volt naar 223 volt teruggebracht. Hier komt 3 volt bovenop, wat 226 volt maakt. Deze spanning wordt bij het terugleveren door Kubie weer tot 249,6 volt verhoogd. De spanning die in het net wordt geïnjecteerd is dus 2,4 volt lager dan de standaardsituatie, en dus wordt de netspanning aanzienlijk minder verhoogd dan zonder Kubie. Pas in de situatie dat de netspanning boven de toegestane netnorm van 253 volt komt, kan Kubie niet voorkomen dat de uitgaande spanning ook hoger is. Maar onze netbeheerders zorgen er altijd voor dat de netnorm niet wordt overschreden.’

Misverstanden
Dinkelaar reageert ook op de uitnodiging van Stedin tot een demonstratie van Kubie. Hij noemt het product juist een uitstekende oplossing voor de situaties waar een te hoge spanning zorgt voor problemen met de omvormers. ‘Deze kunnen met Kubie tegen geringe kosten worden opgelost. Het verzwaren van elektriciteitskabels – dat uiteindelijk ook wel moet gebeuren – is een langdurige en veel duurdere oplossing. Het is jammer dat er nog veel misverstanden zijn over Kubie. Die willen we uit de wereld helpen. Iedereen die vragen heeft is dus welkom.’