Minister Jetten neemt maatregelen om aanbod vaste energiecontracten te herstellen

Op korte termijn zal de aanpassing wil via de wet regelen dat er meer vaste energiecontracten aangeboden gaan worden door energieleveranciers. Daarnaast heeft hij hoge verwachtingen van de aanpassing van de Richtsnoeren Redelijke Opzegvergoedingen Vergunninghouders (ROVER) door de Autoriteit Consument & Markt (ACM).

Aanzienlijk duurder
‘Omdat er geen aanbod van vaste energiecontracten is, stijgt het aandeel variabele energiecontracten en daarmee de onzekerheid onder consumenten over hun energierekening’, schrijft de minister voor Klimaat en Energie aan de Tweede Kamer. ‘Consumenten hebben daarmee op dit moment niet de keuze om voor een variabel tarief of een vast tarief (met meer zekerheid) te gaan. Dit gebrek aan vaste energiecontracten geldt overigens niet alleen voor Nederland. Uit onderzoek op Europees niveau komt naar voren dat het waarschijnlijk is dat energieleveranciers minder (of aanzienlijk duurdere) energiecontracten tegen een vaste prijs aanbieden in 2022 en 2023.’

Tariefverschillen
De minister kondigt verder een nieuw onderzoek aan naar of en hoe er meer gelijkheid gevraagd kan worden in de tarieven voor bestaande en nieuwe klanten van energiebedrijven. ‘Tariefverschillen tussen variabele energiecontracten voor bestaande klanten en nieuwe klanten kunnen ontstaan doordat de energieleverancier hogere kosten maakt bij het inkopen voor een nieuwe klant wegens de dan geldende marktprijzen, dan bij reeds eerder ingekochte energie voor bestaande klanten’, toont Jetten begrip. ‘Desalniettemin vind ik de ontwikkeling van de tariefverschillen opvallend. Ook het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) heeft in zijn analyse ten behoeve van beter inzicht in de prijsontwikkeling op de markt benoemd dat prijsverschillen in nieuwe energiecontracten niet direct worden doorberekend aan bestaande klanten.’

Oorzaken ontbreken
Het ontbreken van vaste energiecontracten in de markt heeft verschillende oorzaken, legt Jetten uit. ‘De sterk fluctuerende energieprijzen maken het voor energieleveranciers duurder en risicovoller om hun inkooprijzen voor langere tijd vast te leggen. Daarnaast speelt de opzegvergoeding een belangrijke rol bij het ontbreken van vaste energiecontracten in de huidige markt. De opzegvergoeding die in Nederland geldt, gelet op de huidige hoge en volatiele energieprijzen en het risico dat deze met zich meebrengen, is voor energieleveranciers in de huidige marktomstandigheden uitzonderlijk laag.’

Aanpassing richtsnoeren
Jetten benadrukt dat het op de eerste plaats van belang is dat de richtsnoeren zo snel mogelijk aangepast worden. De ACM heeft het ontwerp van de ‘Beleidsregel Redelijke opzegvergoedingen vergunninghouders 2022’ in de afgelopen periode geconsulteerd.

‘De opzegvergoedingen zullen beter gaan aansluiten bij het reële verlies van de energieleverancier in geval van vroegtijdige overstap van de klant’, duidt Jetten. ‘In de praktijk komt het neer op een hogere opzegvergoeding voor consumenten die vroegtijdig hun energiecontract beëindigen wanneer de energieprijzen dalen. Dit levert een prikkel op voor consumenten om hun energiecontract uit te dienen, wat uiteindelijk meer stabiliteit en zekerheid zal bieden.’

Opzegvergoeding
De opzegvergoeding wordt berekend aan de hand van het verschil tussen de contractprijs en de prijs waarvoor de energieleverancier de ingekochte energie op dat moment in de markt kan verkopen. Als er sprake is van stijgende energieprijzen hoeft de consument geen opzegvergoeding te betalen, het is echter in dat geval ook onwaarschijnlijk dat de consument zal overstappen.’

De nieuwe regels voor opzegvergoedingen zullen naar verwachting op korte termijn gaan gelden voor nieuwe energiecontracten. Het is hierbij volgens de minister van belang dat, bij het afsluiten van het energiecontract, de consument zich ervan bewust is dat de regels voor opzeggen zijn veranderd en dat hier een hoge(re) vergoeding tegenover kan staan. ‘Omdat de opzegvergoeding kan variëren en hoger kan uitvallen dan nu, is het ook belangrijk te regelen dat de oude energieleverancier bij een overstap zijn klant tijdig en actief moet informeren over de opzegvergoeding’, aldus Jetten.

Minimaal 12 maanden
De minister wil verder in de wet regelen dat er vaste energiecontracten aangeboden moeten worden door energieleveranciers. Om dit wettelijk te verankeren, worden 2 mogelijkheden verkend: een algemene bepaling over de contracten die een energieleverancier moet aanbieden aan kleinverbruikers én een bepaling die toeziet op een verplichting van de leverancier om levering volgens een modelcontract aan te bieden en een bevoegdheid van de ACM om dit modelcontract vast te stellen. 

‘Wat betreft de eerste optie is momenteel in de Elektriciteitswet 1998 en de Gaswet vastgelegd dat leveranciers verplicht zijn om aan consumenten ten minste een contract aan te bieden voor onbepaalde duur’, duidt Jetten. ‘Het is een mogelijkheid om in deze bepaling voor te schrijven dat leveranciers (ook) een energiecontract voor een bepaalde duur – bijvoorbeeld minimaal 12 maanden – aanbieden tegen een vast tarief.’

Modelcontract
‘Het modelcontract is zoals gezegd nu een contract met variabele tarieven en onbepaalde looptijd’, vervolgt Jetten zijn relaas over de tweede optie. ‘Er zou dan met een wijziging van de Elektriciteitswet 1998 en de Gaswet een verplichting voor leveranciers worden opgenomen om te leveren volgens 2 typen modelcontracten. Daarnaast zou aan de ACM moeten worden gevraagd een tweede type modelcontract vast te stellen, met de wens dat dit tweede type contract een contract voor bepaalde duur met een vast tarief is. Op die manier ontstaat een mogelijkheid om, naast het bestaande variabele modelcontract, ook een modelcontract aan te bieden met een vast tarief met een bepaalde looptijd van bijvoorbeeld minimaal 12 maanden.’

Hoewel de uitwerking van de verplichtstelling tot het aanbieden van een vast energiecontract gevolgen voor vooral kleinere energieleveranciers met zich meebrengt, stelt Jetten van mening te zijn dat het vrijwel volledig wegvallen van het aanbod aan vaste contracten illustreert dat er behoefte is aan een basis voor het bieden van meer zekerheid. ‘Uiteraard zal ik bezien hoe deze wettelijke eis het beste verder vormgegeven kan worden’, besluit hij zijn Kamerbrief.