Het Dilemma | Remt de SDE++ de grootschalige uitrol van zonne-energie?

De voorlopige SDE++-correctiebedragen zijn bekend, hoe beoordeel jij die?
‘Als weinig verrassend. De kans dat je voor dit jaar SDE++-subsidie hebt gekregen voor zonne-energieprojecten is klein. Had je wel een voorschot, dan zul je dat hoogstwaarschijnlijk terug moeten storten gezien de hoge prijzen waartegen je stroom kon verkopen in 2022. Dat mag ook geen issue zijn, iedereen zag het aankomen.’

Er zijn partijen die kritisch zijn op de basisbedragen in de SDE++ en pleiten voor aanpassing gezien de gestegen kosten voor projecten…
‘Dit is een bekend probleem voor de sector. Tegelijkertijd zijn er ook ontwikkelaars die aangeven dat ze ermee uitkunnen als ze nu snel realiseren, zodat ze nog van de hoge elektriciteitsprijzen kunnen profiteren. Het idee achter de SDE++ is prima, ook om daarbij scherp in de wind te varen. De subsidie is bedoeld om projecten mogelijk te maken door het vergoeden van de onrendabele top. Dan is een dergelijke verwachting van wat de kosten voor een zonne-energieproject over enkele jaren zijn erg belangrijk. Die voorspellingen knellen nu door veel ongekende uitdagingen, zoals de naweeën van de coronacrisis, de oorlog in Oekraïne en de hoge inflatie. Tegelijkertijd moet recht worden gedaan aan de belastingbetaler door niet te oversubsidiëren. Maar de tijden zijn natuurlijk wel veranderd.’

Hoe dan?
‘De SDE++ heeft ervoor gezorgd dat vele zonne-energiebedrijven groot zijn geworden. Tegelijkertijd heeft de sector daarvoor in ruil een kostenreductiepad bewandeld zoals we dat hebben afgesproken in het Klimaatakkoord. De complexiteit van de SDE++ is ondertussen echter enorm toegenomen. We willen zoveel mogelijk hernieuwbare-energieprojecten realiseren. Er zijn meer en meer technieken bij gekomen, ook voor zonne-energie, ieder met hun eigen vergoedingen. We hebben het over ranking, correctiefactoren, profielen en onbalansfactoren…’

De SDE++ zoor zonne-energie heeft haar beste tijd gehad?
‘Dat zou ik niet willen zeggen. Subsidie blijft nodig als vangnet, in wat voor vorm dan ook. Dat kan een aanpassing in de SDE++ zijn, of een nieuwe regeling. De belangrijkste conclusie is dat er een nieuwe fase van de energietransitie is aangebroken. De grote vraag is: kan ik mijn stroom straks nog verkopen en tegen welk tarief? We zijn in een kip-eiverhaal terechtgekomen.’

Wat bedoel je exact?
‘Naarmate er steeds meer zonne-energie bij komt, zakt de prijs; er is dus in principe sprake van een kannibaliserend effect. Tegelijkertijd, de Nederlandse vraag naar stroom zal de komende 7 jaar bijna verdubbelen door het elektrificeren van huishoudens, mobiliteit en industriële processen. De SDE++ heeft echter een plafond ten aanzien van zon en wind op land van 35 terrawattuur of tot uiterlijk 2025 voor zon en wind, overigens ondanks een motie die is aangenomen in de Tweede Kamer om dit op te heffen.’

In het Klimaatakkoord staat dat dit plafond tussentijds herijkt kan worden als dat nodig blijkt…
‘En dat is dus hard nodig. Maar de Nederlandse overheid heeft daarover gewoonweg nog geen besluit genomen. Dat maakt investering in zonne-energieprojecten steeds lastiger, zowel voor de ontwikkelaars, als private investeerders en banken. En bedrijven gaan ook niet grootschalig geld stoppen in elektrificatie als ze geen zekerheid hebben dat er straks voldoende groene stroom voorhanden is. We raken in een patstelling.’

Maar we zijn pas net begonnen met de energietransitie…
‘Dat is absoluut zo. Maar, als een gewone burger voor de zoveelste keer op het nieuws ziet dat er nog een windpark op zee wordt gebouwd dat genoeg stroom voor honderdduizenden huishoudens produceert, dan is het niet raar dat die het gevoel heeft dat we er al bijna zijn. Dat is dus echter bij lange na niet het geval. En dat moet echt duidelijk gemaakt worden. We moeten nog eens zo’n 80 terawattuur aan groenestroomprojecten realiseren voor het einde van dit decennium. Meer wind op zee dan nu staat gepland kan er niet meer bij, zo geeft die sector ook zelf aan. Het zal dus van zon moeten komen. We hebben het gemakkelijke deel van de energietransitie gehad, het moeilijkste ligt nog voor ons.’

Dat moet toch ook worden beseft in Den Haag?
‘Dat wil nog niet zeggen dat ernaar gehandeld wordt. Het is vooral een technisch en ingewikkeld vraagstuk voor politici en ambtenaren. De energietransitie kent vele elementen: waterstof, elektrificatie van de industrie, flexibilisering, netbeheer, verduurzaming van de mobiliteit… Maar een beeld van hoe onze hernieuwbare-energiehuishouding er straks als geheel uitziet, is er nog niet. Als we onze energietransitie niet in gevaar willen brengen dan moet dat er komen, en wel nu. Daarvoor is allereerst visie nodig. Dan kunnen we ook een plan maken om onze doelen waar te maken. Dat is dan ook waar we als zonne-energiesector om vragen. Wij hebben het afgelopen decennium laten zien dat we heel snel heel veel projecten kunnen realiseren. Zeg ons wat we moeten doen, zorg daarbij voor de juiste randvoorwaarden, en dan doen we het.’