Het Dilemma | Bedreigt stikstofuitspraak Raad van State de energietransitie?

Op 2 november deed de Raad van State uitspraak in een rechtszaak over CO2-opslagproject Porthos. Die bepaalde dat de ‘bouwvrijstelling’ op het gebied van stikstof juridisch niet in overeenstemming is met natuurbeschermingswetgeving. Daarmee komt die te vervallen. Dezelfde dag luidde branchevereniging Holland Solar de noodklok: ‘Dit is een bedreiging voor de energietransitie.’

Is dat terecht?
‘Het is in ieder geval een uitspraak die diep ingrijpt in de zonne-energiesector; die lopende projecten bedreigt en vertraagt en blokkades oproept voor nieuwe ontwikkelingen. Daar is de energietransitie niet mee geholpen, juist nu we alles in het werk moeten stellen om te versnellen. Daarom doen wij wat we doen, het ontwikkelen van zonnevelden.’

Hoe staat het daarmee?
‘LC Energy is in 2017 opgericht als joint venture tussen QING en Low Carbon. Op dat moment stond er nog weinig, maar inmiddels zijn we met 11 mensen en de eerste 4 projecten van in totaal 50 megawattpiek zijn in 2021 gerealiseerd. Deze maand zijn we begonnen met de realisatie van 4 projecten van in totaal 60 megawattpiek en eind van het jaar willen we de financiering afronden van nog eens 4 projecten van in totaal 80 megawattpiek. Daarnaast hopen we begin 2023 SDE++ te ontvangen voor 90 megawattpiek verdeeld over 3 projecten. Op dit moment komen alle projectfases bij elkaar in ons bedrijf; ontwerp, financiering, bouw en exploitatie.’

Wat merken jullie van de groeiende druk op het ontwikkelen van zonneparken?
‘Het wordt lastiger, onder andere door rentestijgingen en de toename in kosten. Zo kregen we onlangs een prijs voor het aansluiten van een park met 16 megawattpiek aan zonnepanelen. Wij houden rekening met zo’n 60.000 euro per megawattpiek, dat doet de SDE++ ook. De netbeheerder kwam echter met een offerte die 2,5 keer zo hoog ligt. Daarmee is dit project niet haalbaar. We zijn dus nog op zoek naar een alternatieve oplossing.’

Hoe gaan jullie om met die stijgende CAPEX?
‘Dat is afhankelijk van de fase waarin het project zich bevindt. Als een project klaar is om gebouwd te worden, dan proberen we dat nu in de kortst mogelijke tijd te realiseren, zodat de huidige hoge energieprijs kan compenseren voor de hoge bouwkosten. Maar voor de langere termijn moet er natuurlijk wel wat gebeuren, willen we nog zonneparken bouwen. Het risico loopt op, wij moeten meer eigen vermogen inleggen, investeerders verwachten een hoger rendement en het is onduidelijk of de bouwkosten weer gaan normaliseren en op welke termijn.’

Hoe viel de stikstofuitspraak van de Raad van State bij jullie?
‘Ik deel de zorgen van Holland Solar volledig. Tot kortgeleden hoefden we alleen te onderzoeken hoeveel stikstofdepositie – het aantal mol dat neerslaat per hectare Natura 2000-gebied – gepaard gaat met de exploitatie van een zonnepark. Daar mag je dan de vermeden stikstof mee verrekenen. Dat kwam waar zonneparken in de plaats komen van agrarische bedrijven natuurlijk altijd uit op 0,00. Nu moeten we dat dus ook voor de bouwfase doen en dat is een groot probleem.’

Waarom?
‘Die bouwperiode is kort. Zelfs al zouden we al het vervoer en de constructie volledig elektrisch doen, als dat al kan, dan nog is het lastig om aan de stikstofnorm te voldoen waar we dicht bij kwetsbare natuur werken. Dat geldt voor iedere ontwikkelaar. Waar wij nu juist inzetten op versnelling van lopende projecten uit het oogpunt van rendabiliteit, is vertraging het laatste wat we willen. Gaat deze uitspraak een spaak in dat wiel steken, bijvoorbeeld omdat we allerhande experts moeten mobiliseren voor nieuwe berekeningen en gemeenteraden meer tijd nemen voor vergunningverlening? Komen projecten waar we al heel veel geld in geïnvesteerd hebben in gevaar? Dat zijn vragen waar wij mee zitten, en de sector als geheel.’

De energietransitie en het herstel van biodiversiteit zijn 2 kanten van dezelfde medaille…
‘Dat klopt. Beide zijn enorm belangrijk. Wij nemen het toevoegen van ecologische waarde dan ook altijd mee in onze ontwikkelingen, bijvoorbeeld in het ontwerp, door verschraling van de grond, een passend maairegime en het inzaaien van inheemse kruiden. En vergeet niet dat waar een zonnepark wordt gerealiseerd doorgaans intensieve landbouw verdwijnt. We mogen dan meer stikstof uitstoten tijdens de bouw dan een agrariër in diezelfde periode doet, na enkele jaren van de exploitatie is dat al ruimschoots goedgemaakt en is er alleen maar sprake van winst.’

Jij vindt dat het besluit van de Raad van State van tafel moet voor zonneparken?
‘Ik kan de gedachte die achter het besluit zit volgen. Maar juist zonneparken zijn een deel van de oplossing en niet van het probleem. Dit arrest zet een rem op vele zon-op-landprojecten en er zullen er ook heel wat geen doorgang kunnen vinden. Dat schaadt onze energietransitie en het helpt uiteindelijk ook niet bij het oplossen van het stikstofprobleem. Wellicht ligt er een kans in een andere aanpak; een stikstofnorm van nul voor de bouwperiode inclusief de eerste paar jaar van de exploitatie. Dan snijdt het mes aan 2 kanten, en het stimuleert partijen die dat nog niet doen te ontwikkelen met een scherp oog voor de natuur.’