Netbeheerders: projectontwikkelaars hebben pijplijn van 20 gigawatt batterijen

Dat meldt Jan Willem Zwang van Stratergy – een consultancybureau gespecialiseerd in hernieuwbare-energievraagstukken en de energiemarkt – die het aangevraagde aansluitvermogen voor batterijen samen met de netbeheerders in kaart heeft gebracht.

Groter dan zonnepaneelvermogen
‘De werkelijke pijplijn aan batterijprojecten is waarschijnlijk nog groter dan de genoemde 20 gigawatt (red. noot: dit is het aansluitvermogen en niet de opslagcapaciteit), want nog niet iedere ontwikkelaar heeft zich bij een netbeheerder gemeld’, opent Zwang het gesprek. ‘Bovendien zijn er mogelijk ook nog aanvragen gedaan bij de 3 kleinere netbeheerders Coteq, RENDO en Westland Infra. De status van de batterijprojecten is overigens sterk verschillend. Zo meldt Liander bijvoorbeeld dat het uiteenloopt van opportunistische quickscans tot concrete aanvragen voor aansluitingen en transportvermogens. Bij TenneT is het opvallend dat driekwart van de aanvragen afkomstig is van slechts 4 partijen.’

C1- en C0.5-batterijen
‘De meeste batterijen waaraan wordt gerekend, zijn zogenaamde C1- en C0.5-batterijen’, duidt Zwang. ‘Een C1-batterij heeft een vermogen van 1 megawatt en een opslagcapaciteit van ongeveer 1 megawattuur. Een C0.5-batterij heeft een vermogen van 1 megawatt en een opslagcapaciteit van ongeveer 2 megawattuur. In totaal beslaat de pijplijn dus een opslagcapaciteit van tussen de 20 en 40 gigawattuur.’

Buitengewone proporties
Zwang benadrukt de buitengewone proporties van het batterijvermogen dat in de pijplijn zit. ‘De huidige pijplijn aan batterijen is op dit moment groter dan het volledige gerealiseerde vermogen aan zonnepanelen in Nederland, terwijl die markt er ruim 10 jaar over heeft gedaan om de 14,4 gigawattpiek die eind vorig jaar was opgesteld te realiseren. De opkomst van batterijen lijkt dus veel harder te gaan dan de groei die zonne-energie heeft doorgemaakt.’

2 oorzaken
Zwang wijst voor de snelle opkomst van de batterij 2 belangrijke oorzaken: de congestie op het volle stroomnet en de huidige marktomstandigheden. ‘Momenteel zijn de marktomstandigheden voor batterijen erg gunstig. De energieprijzen zijn hoog, de volatiliteit van de energieprijzen is hoog én de capaciteitsvergoedingen op de balanceringsmarkten zijn hoog. Hierdoor wordt de batterij door veel partijen ook als verdienmodel gezien. Een batterij kan namelijk op verschillende markten worden ingezet. ‘

Zwang maakt daarbij wel de kritische kanttekening dat batterijen niet alle problemen met het volle stroomnet oplossen. ‘Een simpel voorbeeld: in de toekomst kunnen windmolens op zee veel invloed hebben op de uur- en onbalansprijzen. Wanneer het dan hard waait – maar het ook donker en koud is – kunnen de uurprijzen flink omlaaggaan. Hierdoor wordt een batterij geprikkeld om te gaan laden. Doordat het koud en donker is, zal de vraag naar elektriciteit voor verlichting en verwarming die opgewekt wordt met een warmtepomp hoog zijn en kan de extra vraag door batterijen tot congestie leiden.’

Half zo groot
Tenzij de markt structureel groeit, is deze in Nederland op dit moment volgens Zwang slechts half zo groot als de pijplijn die op dit moment inzichtelijk is, zoals blijkt uit onderstaande tabel.

* De markt voor congestie is geschat op basis van het onderzoek dat in Noord-Brabant en Limburg is uitgevoerd. Uit dit onderzoek blijkt dat slimmer omgaan met capaciteit leidt tot 722 megawatt extra afnamecapaciteit en 960 megawatt meer invoedcapaciteit.

Financierbaarheid
Zwang wijst er in dit kader op dat het financieren van batterijen een grote uitdaging is. ‘De crux zit in het aantonen van zekerheid op kasstromen. Doordat batterijen vooral op day ahead-, intraday- en onbalansbasis worden ingezet, zijn inkomsten zeer onzeker. Daarom kijken banken vooral naar financieringsmogelijkheden, waarbij de batterijexploitant een groot deel van de batterijcapaciteit verhuurt aan een – groot en solvabel – energiebedrijf. De verhuurinkomsten moeten dan een groot deel van de rente- en aflossingsverplichting richting de bank afdekken. Op deze manier kan een bank een batterij financieren. Het energiebedrijf gaat zijn deel van de batterij vervolgens inzetten voor zijn eigen portfolio of aanbieden op de balanceringsmarkten. Het verdienmodel voor de batterijexploitant wordt dan wel beperkt.’

Duidelijkheid bieden
Zwang besluit met een oproep aan minister Jetten: ‘De markt heeft behoefte aan duidelijke kaders waarbinnen geopereerd kan worden en betere wet- en regelgeving rondom opslag van energie. De bestuursleden van de netbeheerders zijn duidelijk: batterijen zijn een deel van de oplossing, maar wel onder voorwaarden. De uitwerking van de routekaart voor batterijen die minister Jetten begin 2023 wil presenteren, is dus van groot belang voor de verdere uitrol van batterijen in het Nederlandse energielandschap.’