Techniekpact: ‘Zonne-energiebedrijven moeten meer gaan samenwerken met het onderwijs’

Thea Koster is sinds 2019 voorzitter van het Techniekpact. De ambitie van dit samenwerkingsverband tussen overheden, het bedrijfsleven en onderwijs is middels een gestructureerde aanpak, in de regio, zorgdragen voor een goed opgeleide beroepsbevolking met voldoende slimme en vakbekwame technici voor de banen van nu en morgen. Hoe kijkt zij naar de huidige stand van zaken op het snijvlak van opleiding en arbeidsmarkt?

Techniek als motor
‘Techniek is de grootste motor om als Nederland mee te blijven doen in de top’, aldus Koster. ‘De maatschappelijke uitdagingen, denk alleen maar aan de energietransitie, maken dat de vraag naar technologische vaardigheden en kennis alleen maar verder toeneemt. Dit vraagt om een gezamenlijke aanpak, vandaar het Techniekpact. Want alleen samen maken we het verschil. De realiteit is dat bedrijven zitten te springen om mensen, maar dat het onderwijs grote moeite heeft om de instroom in de techniek op peil te houden. De aanpak daarvan moet veranderen; we moeten op zoek naar onorthodoxe maatregelen, want het huidige beleid is ontoereikend. Dat maakt mijn werk bij het Techniekpact belangrijk, los van dat het ook heel leuk is.’

Vroeg beginnen
Koster, voorzitter van het college van bestuur van het Deltion College in Zwolle, spreekt uit eigen ervaring: ‘Wij hebben zo’n 17.000 studenten, van wie 60 procent met een technisch profiel. Dat is mooi, maar het is onvoldoende om tekorten op te lossen. We moeten kinderen op een veel jongere leeftijd gaan inspireren en interesseren voor technologie. Het moet niet beginnen op het mbo.’

Op zoek naar een basisschool voor haar zoontje was haar verbazing groot. Het verschil met de basisscholen van 30 jaar geleden is klein. Het curriculum is in de basis nauwelijks veranderd. Er staat een digitaal schoolbord, er wordt gewerkt met iPads, maar van structurele aandacht voor wetenschap en techniek is geen sprake. Koster: ‘Dat is ongelofelijk, gezien de tijd waarin we leven. Daar verandering in brengen, dat zou grote winst zijn.’

Zijinstroom
Het Techniekpact werkt vanuit 4 thema’s: instroom, publiek-private samenwerking, lerarenprofessionalisering en leven lang ontwikkelen. ‘Dit zijn landelijke doelstellingen, maar de uitvoering ervan ligt in de regio’s’, vertelt Koster. ‘Daar ligt ook de sleutel tot succes.’ Een van de speerpunten is het vergroten van de zijinstroom uit andere beroepen. Het bij elkaar brengen van overschotten in de ene sector en de tekorten in de techniek kan een win-win zijn. Maar gezien de krapte op de arbeidsmarkt over de gehele linie is volgens Koster in het bijzonder het aanboren van mensen die aan nu de zijlijn staan van groot belang. Daar is nog veel winst te behalen.

Verlichting brengen
‘Ik snap dat de nood nu hoog is bij heel veel bedrijven, bijvoorbeeld installateurs van zonnepanelen. En uiteraard, als we in Nederland eerder hadden geïnvesteerd in het voorkomen van het tekort waarmee we nu worden geconfronteerd, dan was de situatie niet zo nijpend geweest. Veel van de effecten van wat we nu doen, zullen pas over enkele jaren zichtbaar worden. Maar zijn ook zaken die we kunnen ondernemen om direct verlichting te brengen. En dat gebeurt ook. Zo kunnen we mensen zonder baan opleiden en werk bieden. Een mooi voorbeeld hiervan is de Beroepentuin, een leer-werkconcept voor mensen met enige afstand tot de arbeidsmarkt. We kunnen mensen sneller en beter opleiden. In dit verband is het goed om te zien dat het aantal hybride docenten toeneemt.’

Meer techniek
Op het gebied van ‘een leven lang leren’ ligt ook een legio aan kansen, benadrukt Koster. Er is veel geld voor beschikbaar gesteld door de regering, onder andere via het STAP-budget. De tijd dat je je hele leven in 1 beroep slijt, is voorbij. Koster spreekt de hoop uit dat mensen die hier gebruik van maken, kiezen voor techniek. Hier moet actiever op worden gestuurd. Ook schuilen er kansen in het integreren van meer techniek in andere opleidingen. Als een goed voorbeeld noemt ze het Isala Ziekenhuis in Zwolle dat in de opleiding tot verpleegkundige ook zorgtechnologie tot een belangrijk onderwerp maakt. Iets dergelijks kan volgens haar bijvoorbeeld ook prima bij andere opleidingen.

Direct aan de slag
Koster: ‘Zo hebben mensen een technische basis, waardoor de overstap naar technische beroepen gemakkelijker wordt. Daarnaast is het zinnig om in te zetten op scholing voor mensen die nu met “oude” technologie werken. Zo kun je installateurs van gasketels vrij gemakkelijk omscholen tot installateurs van warmtepompen. De samenwerking met bedrijven is daarbij natuurlijk essentieel. En nu we het daar toch over hebben, zonne-energiebedrijven mogen daar best wel wat meer investeren in het slaan van de brug met onderwijsinstellingen zoals het Deltion College. Er valt hier heel veel te halen, bijvoorbeeld door mee te werken aan actueel en flexibeler onderwijs, het vak te promoten en studenten die nu een BOL-opleiding doen te overtuigen om een BBL-opleiding te gaan doen, zodat ze direct bij hen aan de slag kunnen.’