Natuurinclusieve zonneparken: ‘Geen menukaart met lekkere maatregelen waaruit je vrijelijk kunt kiezen’

Maar een volgende stap is noodzaak, ook ten behoeve van maatschappelijk draagvlak. De toekomst van natuurinclusieve zonnevelden is in ontwikkeling. Daarbij hebben we het niet over vrij kiezen uit een menukaart met lekkere maatregelen; het vergt integraal, locatie-specifiek maatwerk van ontwerp tot en met beheer.’

Eelerwoude adviseert overheden, agrariërs, landgoedeigenaren en ontwikkelaars bij het vormgeven van hun ruimtelijke opgaven. Schorn werkt er al 18 jaar als landschapsarchitect; hij houdt zich met name bezig met de ‘natuurinclusieve kant van de zaak’. In 2010 werd Eelerwoude betrokken bij de aanloop naar het eerste grootschalige zonnepark van Nederland: zonnepark Ameland dat in 2016 online ging. Sindsdien werkte het bedrijf mee aan de ontwikkeling van honderden zon-pv-projecten.

Maatschappelijk ongemak
Schorn: ‘Wanneer ik destijds bijeenkomsten over ontwikkelingen bezocht, betrad ik het domein van technische mensen. Het ging over zonnepanelen en de businesscase – landschap en biodiversiteit kwamen niet ter sprake. Niemand vroeg ernaar, ook gemeenten en provincies niet. Er zat geen idealisme in de plannen, behalve het aspect van de energietransitie. Je zag veel cowboys. Die ontwikkelden 1 of 2 zonnevelden en liepen binnen. Inmiddels is er wel wat veranderd en hebben die partijen het toneel verlaten. Maar die tijd heeft wel zijn sporen nagelaten in de vorm van heel wat maatschappelijk ongemak aangaande grote zonnevelden.’

Productievolume
Momenteel bevindt Nederland zich in fase 2 van de ontwikkeling van zonneparken, zo geeft Schorn aan. Die komt tot uitdrukking in de Gedragscode Zon op Land die branchevereniging Holland Solar samen met allerhande maatschappelijke partijen en natuur- en milieuorganisaties opstelde, gelijktijdig met het tot stand komen van het Nederlandse Klimaatakkoord. Een massale uitrol van zonnepanelen is nodig om het vastgelegde productievolume hernieuwbare energie in dat akkoord te halen. Ontwikkelaars die zich aan de Gedragscode Zon op Land committeren, zetten daarbij onder andere in op het beperken van ruimtelijke impact, participatie van de gemeenschap en het bewaken van de biodiversiteit.

Intrinsieke motivatie
‘Die code werd opgesteld in 2019, zo’n 3 jaar na de bouw van het eerste echt grote zonneveld in ons land’, constateert Schorn. ‘De zonne-energiesector is dus ontzettend snel van ver gekomen. Kijk je bijvoorbeeld naar de bouw, dan zie je pas sinds kort een echte beweging naar een inclusieve groene aanpak, terwijl daar al heel lang over wordt gesproken. De aandacht voor landschap, mens, flora en fauna door ontwikkelaars van zonneparken is essentieel voor het creëren van draagvlak bij de diverse stakeholders en dus om projecten te kunnen blijven realiseren. Maar er is ook een sterke intrinsieke motivatie ontstaan om het gewoon goed te doen. In de huidige zonneparken zien we dat helaas nog niet altijd terug. Vreemd is dat niet, we moeten nog heel veel leren.’

Lees hieronder het volledige artikel in de september 2022-editie van Solar Magazine.