Afkondigen gascrisis brengt Urgenda-doel voor 2023 en 2024 in gevaar

Met het afkondigen van de ‘vroegtijdige waarschuwing’ treedt het Bescherm- en Herstelplan Gas in werking. Jetten kiest voor deze maatregelen omdat Rusland momenteel veel minder gas levert aan Europa dan afgesproken, waardoor het risico op gastekorten in Europa toeneemt. Er is op dit moment geen sprake van een gastekort in Nederland, maar Jetten wil Nederland zo goed mogelijk voorbereiden op de winterperiode.

Gasbesparingstender
Met de inwerkingtreding van het Bescherm- en Herstelplan moeten gasbedrijven dagelijks gedetailleerde informatie over gasleveringen met de overheid delen. Daardoor kan het kabinet de gasmarkt nog strakker monitoren en aanvullende maatregelen nemen wanneer de situatie daarom vraagt.

Omdat het risico op gastekorten groter is geworden, heeft het kabinet vandaag besloten per direct de productiebeperking voor kolencentrales voor 2022 tot en met 2024 in te trekken. Dat betekent dat de kolencentrales weer op vol vermogen mogen produceren, waardoor er minder gas nodig is voor de productie van elektriciteit door gascentrales. Hiermee wordt het risico op gastekorten kleiner en kan het gemakkelijker worden om de gasopslagen in Nederland en Europa te vullen. Het doel is daarbij om de gasopslagen in Nederland dit jaar verder te vullen dan Europees is afgesproken. Het kabinet komt binnenkort met aanvullende maatregelen om de extra CO2-uitstoot van de kolencentrales te compenseren. Ook wordt op korte termijn een tijdelijke gasbesparingstender uitgewerkt waarmee grote gasverbruikers een financiële prikkel krijgen om hun gasverbruik te verminderen.

Nationaal doel energiebesparing
Jetten meldt dat Nederland in de eerste 5 maanden van dit jaar ruim 30 procent minder energie verbruikt heeft ten opzichte van vorig jaar. ‘Die energiebesparing moeten we structureel vasthouden om onze afhankelijkheid van (Russische) fossiele energie verder af te bouwen. Ik roep bedrijven en Nederlanders op om op korte termijn maximaal in te zetten op energiebesparing en dit prioriteit te geven.’

Nog voor het zomerreces informeert minister Jetten de Tweede Kamer over de inzet op energiebesparing bij bedrijven en instellingen. ‘Daarbij zal ik onder andere ingaan op nationale doelen voor energiebesparing, de aanscherping van de energiebesparingsplicht voor bedrijven en mijn acties om tot meer toezicht- en handhavingscapaciteit te komen. Daarnaast intensiveer ik de campagne “zet ook de knop om” en lanceer ik binnen enkele weken met MKB Nederland een speciale campagne om mkb’ers te ondersteunen bij versnelde verduurzaming. Met de maatregelen wil ik voorkomen dat we op het tweede niveau van gascrisis (alarm) terechtkomen, of dat er zelfs een noodsituatie (het derde niveau) ontstaat.’

CO2-uitstoot reduceren
Het kabinet staat volgens Jetten aan de lat om de komende jaren de CO2-uitstoot sneller te reduceren. De productiebeperking van kolencentrales – die nu extra gaan draaien – zou hier in belangrijke mate aan bij moeten dragen.

‘Afgelopen jaar was de uitstoot ruim 2 megaton hoger dan benodigd om het Urgenda-doel van 25 procent emissiereductie te realiseren’, aldus de minister. ‘Hoewel het door het warme voorjaar en de hoge gasprijzen steeds waarschijnlijker wordt dat het Urgenda-doel dit jaar wel gehaald gaat worden, is dat voor 2023 en 2024 nog onzeker. Het opheffen van de tijdelijke productiebeperking voor kolencentrales betekent dat voor die jaren de productiebeperking op kolen niet van kracht zal zijn en het nog onzekerder wordt of die jaren de doelstellingen worden behaald.’

Commitment blijft
Het intrekken van de productiebeperking voor de elektriciteit opgewekt met kolen betekent volgens Jetten cumulatief zo’n 10 megaton extra uitstoot: 2,5 jaar keer 4 à  4,5 megaton CO2-reductie per jaar. ‘Deze dient in de periode tot 2030 in enige vorm, bij voorkeur door structurele maatregelen zoals door normering en beprijzing – en met eventuele financiering binnen de ruimte van het Klimaatfonds en de overige reeds beschikbare middelen – gecompenseerd te worden. Het kabinet blijft immers gecommitteerd aan het behalen van de Urgenda-doelstellingen. Om het bereiken van deze doelstellingen te waarborgen, werk ik aan een pakket aanvullende maatregelen dat ik uiterlijk met Prinsjesdag aan de Tweede Kamer zal presenteren.’

Jetten wil daarbij een pakket maatregelen ontwikkelen dat het besparen van energie nastreeft en het weglekken van emissies en bedrijvigheid naar het buitenland voorkomt. ‘Het is van groot belang om in de samenstelling van het pakket maatregelen een brede invalshoek te kiezen. Immers, in alle geledingen en sectoren van de samenleving doen zich kansen voor om energie te besparen en CO2-uitstoot te reduceren.’