Het Dilemma | Tekort aan vakmensen remt de energietransitie, wanneer is het opgelost?

Hoe nijpend is de situatie op dit moment?
‘Heel nijpend. Er is op dit moment een tekort van 20.000 vakmensen, als we geen maatregelen nemen loopt dat op tot 40.000 in 2025. We zien de tekorten in alle marktsegmenten en in alle vakgebieden. Als gevolg van de versnelling van de energietransitie is er vooral veel vraag naar vakmensen met green skills.’

Wat zijn de oorzaken?
‘Er wordt gesproken over een tekort aan handjes. Dáár gaat het dus al fout. Het gaat om een tekort aan technische vakmensen, dat is een wezenlijk verschil. Werken in de techniek is te lang ondergewaardeerd geweest. Ouders zien hun kinderen het liefst naar het havo of het vwo gaan en níet naar het beroepsonderwijs. Ook hebben we het techniekonderwijs laten versloffen. Daar betalen we nu helaas de rekening voor. Gelukkig zie ik langzamerhand wel een kentering. Het besef groeit dat er prachtige carrièrekansen zijn in de techniek. Kiezen voor de techniek betekent een bijdrage leveren aan de energietransitie. Die maatschappelijke impact spreekt jongeren aan, maar óók zij-instromers.’

Is er ook een probleem op het gebied van kennis en kwaliteit?
‘We hebben niet alleen een kwantitatieve, maar ook een kwalitatieve uitdaging. Er zijn veel meer monteurs nodig met kennis van duurzame-energietechnieken, zoals zonnestroominstallaties, pvt-systemen en zonneboilers. De kwaliteit van systemen willen we borgen. Daarom zijn er erkenningsregelingen van InstallQ voor onder andere zonnestroom- en zonthermische installaties. De leden van Techniek Nederland voldoen aan strenge kwaliteitseisen, maar dat geldt helaas niet voor alle installateurs in deze snelgroeiende markt.’

Wat wordt in de toekomst gevraagd van de installateur?
‘Technici moeten meer dan ooit bijblijven. De technische ontwikkelingen gaan razendsnel. De professional in de techniek beschikt natuurlijk over technische vakkennis, maar ook ICT-kennis, communicatieve vaardigheden, creativiteit en het vermogen om mensen te verbinden worden steeds belangrijker. Een leven lang ontwikkelen wordt de norm.’

Wat betekent dit voor de energietransitie?
‘We zien dat het eigenlijk heel goed gaat met de energietransitie in ons land. We gaan richting 2 miljoen woningen met zonnepanelen. Als gevolg van de stijgende gasprijs zien we nu ook de vraag naar hybride warmtepompen exploderen. Woningbezitters beseffen dat verduurzamen dé manier is om de energierekening ook in de toekomst nog betaalbaar te houden. Om al die zonnepanelen en hybride warmtepompen te plaatsen, hebben we méér technische vakmensen nodig. Als we nú in actie komen, kunnen we voorkomen dat het tekort aan vakmensen de showstopper van de energietransitie wordt.’

Hoe gaan we dit oplossen?
‘Techniek Nederland wil met het kabinet concrete afspraken maken. Basis voor de besprekingen is een 10-puntenplan, met voorstellen die de instroom in het techniekonderwijs de komende jaren moeten stimuleren. Tegelijkertijd moeten we als sector ook zelf aan de slag, bijvoorbeeld door het werven van vrouwen. De technieksector is niet langer een typische mannenbranche. Er zijn voor vrouwen al veel kansen, maar de techniek moet nog aantrekkelijker worden voor jonge, ambitieuze vrouwen. Meer diversiteit op de werkvloer is goed voor de sfeer, voor de creativiteit én voor de productiviteit. Ook arbeidsmigranten en statushouders kunnen een grotere bijdrage leveren aan het terugdringen van het tekort aan technici.’

Wat kunnen bedrijven zelf doen?
‘Steeds meer installatiebedrijven nemen zelf het voortouw om de instroom te bevorderen. Ze hebben een bedrijfsschool, werken samen met het regionale beroepsonderwijs, geven gastlessen op school, omarmen diversiteit en maken werk van modern werkgeverschap. Ze zetten hun innovatieve projecten in de schijnwerpers op het platform “De Makers van Morgen”.’ 

En de arbeidsproductiviteit?
‘We moeten niet alleen de instroom bevorderen, maar ook slimmer werken. Spreiden, standaardiseren en slim prioriteren helpen om de energietransitie extra vaart te geven. Denk bijvoorbeeld aan het aanpakken van een wijk met identieke corporatiewoningen. Ook dankzij digitalisering kan de arbeidsproductiviteit omhoog.’

Hebben we over 5 jaar wel genoeg handen?
‘Ik ben optimistisch over de instroom van technische vakmensen. De energietransitie kan als een magneet gaan werken op de instroom in de techniek. Ja, over 5 jaar zijn we een heel eind in de goede richting.’