Over de grens | Caribisch Nederland gaat zonneparken bouwen en windmolen plaatsen

Minister Jetten van Klimaat en Energie heeft de Tweede Kamer geïnformeerd dat het Nederlandse kabinet de ambitie heeft om met het Koninkrijk een showcase te zijn voor de verduurzaming van kleine eilanden: de small island states. Op alle 3 de eilanden is er al een significant aandeel hernieuwbare elektriciteit in de huidige elektriciteitsmix: 29 procent op Bonaire, 38 procent op St. Eustatius en 40 procent op Saba. De elektriciteitsvraag groeit op alle eilanden jaarlijks, waardoor het aandeel diesel in de elektriciteitsmix stijgt. Hierdoor daalt het aandeel hernieuwbaar en stijgen de productiekosten. Op alle eilanden is er gekeken naar opties om te investeren in nieuwe opwekcapaciteit om in de stijgende vraag te kunnen voorzien en het aandeel hernieuwbaar te verhogen.

Groot versus klein
Daarbij heeft hij TNO gevraagd om samen met de eilanden de mogelijkheden voor verdere verduurzaming in kaart te brengen. Op korte termijn zijn er op alle 3 de eilanden mogelijkheden om het aandeel duurzame energie fors te verhogen. De eilanden hebben concrete plannen voor een verdere verduurzamingsstap van de elektriciteitsproductie. TNO beveelt aan deze plannen uit te voeren. Voor de laatste stap van verduurzaming zijn er meerdere opties, zoals duurzame brandstof en overdimensionering van zon, wind en batterijopslag.

‘De elektriciteitsvoorziening van de eilanden is klein’, aldus Jetten. ‘Hierdoor hebben relatief grote verduurzamingsprojecten aanzienlijke schaalvoordelen ten opzichte van meerdere kleine projecten.

Bonaire: van 25 naar 80 procent duurzaam
Op Bonaire beschikt elektriciteitsproducent ContourGlobal Bonaire over windturbines die goed zijn voor 25 procent van de productie. De overige productie is op basis van generatoren op (fossiele) brandstof.

De eerste stap naar een klimaatneutrale energievoorziening bestaat uit een hybride plan waarmee het aandeel duurzame elektriciteit stijgt van 25 procent nu, richting 80 procent. Dit door TNO gevalideerde plan bestaat uit 2 fasen van grote investeringen. In de eerste fase wordt een zonneweide gebouwd en in de tweede fase worden windturbines geplaatst in combinatie met een batterij.

Als het eilandbestuur van Bonaire en Water en Energiebedrijf (WEB) instemmen met het voorstel voor de verduurzaming van de productie, kan nog in 2022 de zonneweide aangelegd worden. De tweede fase van windturbines kan in 2024 operationeel zijn.

Saba
Op Saba is elektriciteitsbedrijf Saba Electric Company zowel de producent als de distributeur van elektriciteit. Op de meeste dagen is er zo veel zon dat overdag de voorziening geheel duurzaam is. Pas na 20.00 uur gaan de generatoren weer aan. De productie bestaat op jaarbasis voor 40 procent uit zonne-energie – die ook opgeslagen wordt in batterijen – en voor 60 procent uit generatoren op fossiele brandstof.

Saba ligt afgelegen en is bergachtig en klein. Dit betekent dat projecten hier naar verhouding duur zijn door de ligging en schaalnadelen. Hierdoor is het volgens TNO veel goedkoper om één grote verduurzamingsslag te maken dan meerdere kleine stappen te nemen. Jetten hierover: ‘Het eilandbestuur, SEC en mijn ministerie hebben in constructief overleg gezamenlijke plannen ontwikkeld voor verduurzaming door middel van windenergie en batterijopslag. Op Saba volstaat 1 middelgrote windturbine van 4,2 megawatt op land met batterijopslag voor een verduurzamingsslag van de huidige 40 procent tot ruim boven de 90 procent duurzame elektriciteit. Een splitsing in meerdere kleine projecten voor kleine windturbines of zonneweiden zou relatief grote technische en schaalnadelen hebben en enorme uitvoeringslasten met zich meebrengen.’

De kosten voor het project worden geraamd op 11 à 13 miljoen Amerikaanse dollar. Deze schatting is gebaseerd op kosten van de investeringsgoederen en algemene aannames op basis van projecten op afgelegen eilanden. Deze verduurzamingsstap leidt ertoe dat de elektriciteit 100 procent duurzaam is op dagen met wind en zon: dagenlang zouden de generatoren op brandstof niet meer aan hoeven. Voor de dagen met weinig zon en wind blijven de generatoren nodig. Zodra het eiland een definitieve keuze heeft gemaakt voor de locatie, kan worden aanbesteed, waarna binnen 2 jaar de gewenste verduurzaming bereikt wordt. TNO adviseert rond 2030 of later te besluiten over de laatste verduurzamingsstap. Dit betreft onder meer de keuze voor een energiebron waarmee ook tijdens een periode zonder wind en weinig zon – de zogenaamde Dunkelflaute – elektriciteit geleverd kan worden.

Sint Eustatius
Het eilandelijke elektriciteits- en drinkwaterbedrijf, Sint Eustatius Utility Company (Stuco) is zowel producent als distributeur van elektriciteit en drinkwater. Net als op Saba is overdag op normale dagen de elektriciteitsvoorziening 100 procent duurzaam. De elektriciteitsproductie bestaat op jaarbasis voor 38 procent uit zonne-energie met batterijopslag en het restant komt uit generatoren op fossiele brandstof.

Sint Eustatius heeft eigenstandig gekozen voor de uitbreiding van het bestaande zonnepark met een ‘derde fase’ met 2,5 megawattpiek zonnepanelen en 10 megawattuur batterijen. Bovendien heeft een privaat bedrijf een zonneweide met een piekvermogen van 0,7 megawattpiek gebouwd en overlegt het over de aansluiting op het netwerk van Stuco. Door deze private zonneweide groeit het aandeel duurzaam tot rond de 60 procent. De planvorming over deze derde fase is vergevorderd, waardoor binnen een jaar na het definitieve investeringsbesluit de zonneweide operationeel kan zijn.

* op St. Eustatius en Saba geven de elektriciteitsbedrijven aan niet het benodigde kapitaal te hebben om te investeren in de onderzochte opties en ondersteuning te gaan vragen aan de rijksoverheid in de vorm van een lening of investeringssubsidie